“Педагогика” фанини ўқитиш бўйича ўқув-услубий мажмуа

Маърузада талабаларга бериладиган топшириқ:


5-мавзу: Дидактика таълим назарияси сифатида.
Таълим парадигмалари. Таълим жараёни ягона педагогик
тизим сифатида. Таълим тамойиллари
Режа:
1. Дидактика ҳақида тушунча. Дидактиканинг предмети ва вазифалари. Дидактиканинг ташкил топиши ва ривожланиши.
2. Дидактиканинг предмети, функциялари ва вазифаси.
3. Дидактиканинг асосий категориялари ва дидактик тушунчалар тизими.
4. Дидактик назария (концепция)лар ва уларнинг фалсафий асослари.
5. Замонавий педагогикада таълим парадигма (модели)лари.
6. Таълим жараёни яхлит тизим сифатида. Таълим тушунчаси ва моҳияти.
7. Таълим функциялари.
8. Ўқитувчи фаолиятининг вазифаси ва тузилиши.
9. Таълим жараёнида ўқувчиларнинг фаолияти.
10. Билимларни ўзлаштириш жараёнининг тузилиши.
11. Таълимнинг гносеологик асослари.
12. Таълим қонуниятлари ва тамойиллари.


Дидактика ҳақида тушунча. Дидактиканинг предмети ва вазифалари. Дидактиканинг ташкил топиши ва ривожланиши. Таълим барча даврларда ҳам ижтимоий ҳодиса саналади. Унинг ёрдамида шахс ва ижтимоий муҳитнинг ўзаро таъсири мустаҳкамланади. Таълим шахс томонидан ижтимоий тажрибаларнинг ўзлаштирилиш жараёнини тезлаштиради, уни зарур кўникма ва малакалар билан қуроллантиради.

Бу тушунчани буюк чех педагоги Ян Амос Коменский (1592-1670 йиллар) “Буюк дидактика” (1657 йил) номли машҳур асарида тилга олади. Айни ўринда педагог “дидактика бу фақат таълимгина эмас, балки тарбиялаш ҳам” эканлигини алоҳида қайд этади.

Дидактиканинг предмети, функциялари ва вазифаси. Дидактика предметини аниқлаш бўйича турли қарашлар илгари сурилган. Кўпчилик олимлар таълим объекти деб ўқитиш жараёнининг мақсади, мазмуни, қонуниятлари, методлари ва тамойилларини кўрсатадилар.
Дидактика таълимни ижтимоий тажрибани бериш воситаси сифатида эътироф этилади. Таълимий фаолиятни ташкил этишда ўқитувчи – ўқувчи, ўқувчи – ўқув материали, ўқувчи – бошқа ўқувчилар ўртасидаги муносабатлар юзага келади.Ўқиш, ўрганиш таълим жараёнининг ажралмас хусусиятидир. Ижтимоий тажрибани ўргатиш жараёни сифатида таълим икки шахс (ўқувчи ва ўқитувчи) ўртасидаги муносабатларга асосланади.
Дидактикага таълимнинг мазмунли ва жараёнли жиҳатларини биргаликда ўрганиш хосдир. Амалиётни қайта ташкил этиш ва такомиллаштириш масалаларини назарда тутган ҳолда дидактика таълимни фақатгина ўрганиш объекти сифатидагина эмас, балки илмий асосланган лойиҳалаштириш объекти сифатида қарайди.

Дидактиканинг вазифалари қуйидагилардан иборат: