Pedagogika” fakulteti “Boshlang’ich ta’lim” yo’nalishi 2- kurs 206 -guruh talabasi ning

Ijro etuvchi hokimiyatning bosh organini ayting.
Ijro etuvchi hokimiyatning bosh organi Prezident boshchiligidagi Vazirlar
Mahkamasi (98- modda).
Sud hokimiyat qanday vazifalar bilan shug’ullanadi?
U qonunni buzishda ayblangan shaxslarning aybdor yoki aybsizligi haqida qaror
qabul qiladi.

1. Mamlakatimizda davlat organlar necha qismdan iborat?

2. Oliy Majlis necha palatadan iborat?

3. Deputatlar va senatorlarning asosiy vazifasi nimadan iborat?

4. Ijro etuvchi hokimiyat deganda nimani tushunasiz?

5. Sud hokimiyatining vazifalari nimalardan iborat?

Uyga vazifa. Darslikdagi savollarga javob berish. O’tilgan mavzu yuzasidan
fikrini ifoda eta olish.


Hozirgi kunda ijtimoiy munosabatlar va axborot almashinivi jarayonining
keskinlashuvida yuksak manaviyatli shaxslarni tarbiyalash dolzarb pedagogik
muammoga aylangan.

Yuksak ma’naviyatli shaxslarni tarbiyalashning asosiy kategoriyalaridan biriyuksak huquqiy madaniyatdir. Jamiyatning har bir a’zosida yuksak huquqiy

madaniyatni shakllantirish, demokratik jamiyat qurishning asosiy omillaridanbir.
Huquqiy madaniyatni shakllantirish huquqiy tarbiya va huquqiy ta’lim orqali
amalga oshiriladi. Huquqiy ong huquqiy madaniyatning muhum tarkibiy qismi
xisoblanadi. O’quvchilarning huquqiy ongini oshirmasdan turib huquqiy fuqarolik
davlatni tasavvur etib bo’lmaydi. Huquqiy ong poydevoriga dastlab, maktabgacha
ta’lim muassasalarida, boshlang’ich sinflardan boshlab maktablarda asos solinadi.
Huquqiy tarbiya va huquqiy ta’lim orqali maktab va maktabdan tashqari ta’limda
o’quvchilarga Konstitutsiya, fuqarolik, oila, mehnat,xo’jalik, ma’muriy, sud
ishlarini yuritish va boshqa huquqi atamalarning ma’nosi tushintiriladi.Bolalarni
davlat qonunlarini hurmat qilish va ularga rioya etish, huquqiy bilimlarni egallash,
tarbiya va intizomni buzuvchilarga nisbattan murosasiz bo’lish ruhida tarbiyalash,
halqaro huquqning ahamiyatga molik masalalari, Xalqaro tashkilotlar (BMT v.b)
faoliyati haqida umumiy tasavvurlar hosil qilinadi.Bundan tashqari o’quvchilarga
huquqiy bilimlar, ijtimoiy hayot me’yorlari va qoidalari to’g’risida keng
ma’lumotlar berib boriladi. Huquqiy ta’limning mazmun mohiyatini chuqur anglab
etish orqali mustaqil O’zbekiston davlatining iqtisodiy, ma’naviy, siyosiy- huquqiy
manfaatlari haqida bilimlarga ega bo’ladi.

Bolajak boshlang’ich sinf o’quvchilaridada huquqiy bilimlarni shakllantirish

uchun boshlang’ich sinf o’qituvchilari va tarbiyachilarida huquqiy bilimlar mavjud
bo’lishi kerak va ular ish faoliyatida quyidagilarga e’tibor berishi kerak.
O’quvchilarini huquqiy madaniyatini shakllantirishda quydagilarga e’libor
qaratish lozim :

O’quvchilarda huquqiy madaniyatni shakllantirish aniq maqsadni ko’zlovchi

izchil jarayon bo’lgan huquq darslarida amalga oshiriladi.
Huquqiy fanlarni o’qitish jarayonida o’quvchilarning huquqiy madaniyatini
shakllantirishdan ko’zlangan maqsad - o’quvchilarga huquqiy bilimlarni berish,
ularni chuqurlashtirib borish, o’quvchilarning huquqiy bilimlarni egallash
imkoniyatlarini aniqlash hamda ularda huquqiy faoliyatni tashkil etishning
dastlabki ko’nikmalarini hosil qilish uchun pedagogik shart-sharoit yaratishdan
iborat bo’ladi.

Huquqiy ta’limni tashkil etish jarayonida o’quvchilarning huquqiy

madaniyatini shakllantirish yuzasida quyidagi vazifalar belgilandi:
1. O’quvchilarga nazariy-huquqiy bilimlarni berish.

2. O’quvchilar tomonidan o’zlashtirilgan nazariy-huquqiy bilimlarni

chuqurlashtirib borish.

3. O’quvchilarda huquqiy bilimlarni o’rganishga bo’lgan ehtiyoj va

qiziqishni yuzaga keltirish.

4. O’quvchilarda huquqiy me’yorlar, qonunlarga nisbatan hurmatni

uyg’otish.
5. O’quvchilarni huquq tizimida olib borilayotgan islohotlar mazmunidan
xabardor etish.

6. O’quvchilarda huquqiy munosabatlarga nisbatan ongli yondoshuvni

qaror tortirish.

7. O’quvchilarni har qanday ko’rinishdagi huquqbuzariklarga qarshi

kurashga rag’batlantirish.

8. O’quvchilarda huquqiy faoliyat ko’nikma va malakalarining shakllanishi

uchun shart-sharoit yaratish.

Ushbu vazifalarni hal etish yo’lida tashkil etiladigan ta’lim jarayonida

quyidagi didaktik shartlarga amal qilindi:
1. O’quvchilarga huquqiy bilim berish, ularda huquqiy me’yorlar, Qonunlarga
nisbatan munosabatni qapop toptirish borasida aniq maqsadni ko’zlash.
2. Huquqiy ta’limning ilmiy asosida, ko’rgazmali, uzluksiz va tizimli
bo’lishini ta’minlash.

3. O’quvchilarning yosh va psixologik xususiyatlari, shuningdek, shaxsiy

imkoniyatlarini inobatga olish.
4. Huquqiy ta’lim jarayonida keng qamrovli huquqiy axborotli muhitni
yaratish.

5. Huquqiy ta’lim samaradorligini tahlil etib borish.

6. Huquqiy ta’limning ijtimoiy hayot bilan aloqadorligiga erishish.
Huquqiy ta’limni tashkil etishda quyidagi jihatlar yetakchi o’rin tutadi:
- Huquqiy ta’limning ilmiylik jihati - o’quvchilarni huquq, huquq tizimi,
huquqiy me’yorlar, qonunlar, huquqiy munosabatlar mazmunidan xabardor etish,
huquqiy me’yorlar, qonunlarning ijtimoiy hayotdagi o’rni, ahamiyati borasida
o’quvchilar ongida tasavvur, idrok va tafakkurning qaror toptirishga
yo’naltirishganligi bilan tavsiflanadi.

- Huquqiy ta’limning qadriyat jihati (ahamiyatlilik jihati) -yozma

manbalar hamda mutafakkirlar ma’naviy merosida o’rin egallagan huquqiy
mazmundagi qarashlar, g’oyalar, щuningdek, O’zbekiston Respublika
Konstitusiyasi, davlat ramzlari, huquqiy-me’yoriy hujjatlar hamda fuqarolar ornomusi, sha’ni, qadr-qimmati, huquq va burchlari dahlsiz ekanligini asoslashda,
ularga nisbatan hurmat ko’rsatish, ularni xalq irodasining ifodasi sifatida
e’zozlashga yo’naltirilganligi bilan izohlanadi.

- huquqiy ta’limning me’yoriylik jihati - huquqiy munosabatlarning

muayyan tartib-qoidalar, me’yorlarga asoslanishi, huquqiy munosabatlar
jarayonidagi shaxs xatti-harakatining majburlov asosida tashkil etalishini yoritish
bilan tavsiflanadi.

- huquqiy ta’limning amaliy jihati - huquqiy bilimlarni o’zlashtirish,

huquqiy faoliyat ko’nikma va malakalarini egallash asosida huquqiy munosabatlar
jarayonida faol ishtirok etish, qonunlar ijrosini ta’minlash, harakat va
harakatsizlikning qonuniy bo’lishiga erishish, fuqarolar va davlat mulkini asrash,
har qanday ko’rinishdagi huquqbuzarlikka qarshi kurashishga yo’naltirilganlik
bilan izohlanadi.

- huquqiy ta’lim maqsadi, mazmuni, vazifalari va tamoyillarining birligi

hamda yaxlitligi;

- o’quvchilarda huquqiy madaniyatni shakllantirishning bosh maqsadini

aniqlash, ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlarini belgilash;
- huquqiy madaniyatning shakllanish tizimi (huquqiy→axborotli muhit →
huquqiy munosabatlar → ehtiyoj → qiziqish → maqsad → rag’bat → faoliyat)
mohiyatini ochib berish;

- o’quvchilarki huquqiy me’yorlar, qonunlar talablariga qat’iy va og’ishmay

amal qilish, intizomli bo’lish va ijtimoiy burchni anglashga qaratilgan huquqiy
faoliyatni tashkil etishga tayyorlash;

- o’quvchilar huquqiy madaniyatining ular umumiy kamolotidagi o’rni va

rolini tavsiflash.

O’quvchilarda huquqiy madaniyatning shakllanishi quyidagi uch bosqichda

amalga oshiriladi:hamda o’quvchilar o’z o’zini boshqarish organlari faoliyatidagi ishtiroki tufayli amaliy-huquqiy faoliyat malakalari shakllanadi. Mazkur bosqichda