Pedagogika 017, 4-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 4-son
 
 
62 
va kasbiy kamolot uchun zarur bilimlarni о‘zlashtirish uchun harakat qilishlarini 
anglatadi, ammo kasbiy motivlarni tanlashda boshqa omillarning ta’siridan xoli 
bо‘lmagan kasb tanlagan о‘quvchilar ham borligini natijalardan bilsa bо‘ladi. 
Ushbu toifa о‘quvchilarning natijalari 6,07÷7,08 ballar oralig‘idagi qiymatlarni 
о‘zida aks ettirdi. Ularda kasb tanlashda yangi insonlar bilan tanishish va 
suhbatda bо‘lish, odamlar orasida bо‘lish; kelajakdagi kasbiy faoliyati asosida 
moddiy manfaat kо‘rish, u nima ishni bajarishidan qat’i nazar kasbdan oladigan 
oylik maoshining ahamiyati muhimligi; kasbning jamiyatdagi mavqeyi, sotsial 
qimmati, yuqori pog‘onalarda ishlash xohishining ustunligi; kasbda oilaviy 
an’anaga hamda katta yoshdagilarning (ota-ona, о‘qituvchi, qarindoshlar, 
psixolog) maslahatiga tayanishi; tasodifiy omillar ta’siriga ham tayanishi xos 
deyish mumkin. 
О‘quvchilarning kasbiy yо‘nalishlari bо‘yicha kо‘rsatkichlariga nazar 
solinganda “buxgalteriya” yо‘nalishida ta’lim olayotgan о‘quvchilarda yaqqol 
ustuvor kasb tanlash motivatsiyalari aniqlandi. Ular kasb tanlashda “bо‘lg‘usi 
faoliyatga qiziqish” (8,3 ball) va “о‘quv motivatsiyalari”ni (8,15 ball) yetakchi 
motivatsiya sifatida baholaganlar. О‘quvchilar kasbni о‘zlarining qiziqishlari, 
kasbiy faoliyatni yaxshi о‘zlashtirish muhimligi, kasbni egallash bosqichida 
topshiriqlarni о‘z vaqtida bajarish va mustaqil izlanishlar olib borish istagining 
yuqoriligi yaqqol kuzatiladi. Shuningdek, kasb tanlash jarayonida о‘quv 
motivatsiyalariga e’tibor qaratilganligi esa kasbiy faoliyat uchun bugungi kunda 
nima ahamiyatli ekanligi, bilimlar doirasini kengaytirib borish, aqliy salohiyatini 
о‘stirib borish va xilma-xil ma’lumotlarga ega bо‘lish muhim deb qarashlarini 
anglatadi, biroq ular egallagan bilim va ma’lumotlarni amaliyotda qо‘llashga 
tо‘g‘ri kelganda esa chorasiz qolishlari mumkin.
О‘quvchilarning kasb-hunarga moyilligi, layoqatlari, bilim va kо‘nikmalarini 
chuqur rivojlantirish ularning tanlagan yо‘nalishlari bо‘yicha bir yoki bir necha 
zamonaviy kasbni egallashda muhim о‘rin tutishi tajriba jarayonida sinab 
kо‘rilgan.
1
Ijodiy ishlashda tafakkur tezligi, fikr boyligi, yuqori badiiy jozibadorlikka 
erishishga intilish kabi xislatlari bilan talaba о‘zidagi ijodkorlikni namoyon etadi. 
Bu bilan о‘zi uchun hayotdagi yangi imkoniyatlar eshigini ochib boradi
2
. 
Qolgan kasbiy ta’lim yо‘nalishlarida (moliya, maishiy xizmat, axborot-
kommunikatsion tizim va, о‘z navbatida, buxgalteriya yо‘nalishining ayrim 
motivatsiyalari) о‘quvchilarning kasb tanlashida ustuvor motivatsiyalar emas, 
1
Гулямов К. М.
Касб-ҳунар коллежларида халқ амалий санъатини ўқитиш методикаси 
(наққошлик санъати мисолида). – Тошкент: ТДПУ, 2012. – Б. 61. 
2
Sultanov X. 
Talabalarni kasbiy faoliyatga tayyorlashda ko‘rgazma va tanlovlarning o‘rni // 
Pedagogika. – Toshkent, 2016. – № 1. – B. 114. 

---