Pedagogika 017, 4-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 4-son
 
 
41 
tavsiflanuvchi hamda ijtimoiy o‘zgarishlarni yuzaga keltiruvchi texnik taraqqiyotga 
yo‘naltirilgan hodisalar majmui
1
. 
Ma’naviyat – insonning zot belgisi, uning faoliyatining tarkibiy qismi, ongi, 
aql-zakovatining mahsuli
2
. 
Ma’naviyat – har bir insonning ichki ruhiyati, aql zakovati, uning o‘zini o‘zi 
anglash, yaxshiliklarga, ezgu niyatlarga to‘la qalbi, oldinga qarab yangi marralar 
sari ongli ravishda faollik ko‘rsata bilish va intilish salohiyatidir
3
. 
Professor M. Imomnazarov o‘zining “Milliy ma’naviyatimiz asoslari” 
kitobida ma’naviyat hodisasining quyidagi o‘ziga xosliklarini alohida qayd etib 
o‘tadi: “Ma’naviyat inson va jamiyat hayotining uch asosiy sohasidan 
(yo‘nalishidan) biri bo‘lib, har bir insonning Haqqa, borliqning mohiyatiga bo‘lgan 
munosabati. Ma’naviyat – o‘z mazmuniga ko‘ra ko‘p qirrali murakkab hodisa 
bo‘lib, mohiyatan inson ruhidagi borliq haqiqati bilan uyg‘unlikni anglatadi. Shu 
ma’noda uni insonning, xalqning, jamiyatning, davlatning kuch-qudrati, insonni 
ruhiy poklanish va yuksalishga da’vat etadigan, uning ichki olamini boyitadigan, 
iymon-irodasini, e’tiqodini mustahkamlaydigan, vijdonini uyg‘otadigan qudratli 
botiniy kuch, Haqiqat nurining inson qalbida aks etishi, yoki baqoning fanoda 
zuhuri, dunyoviy va uxraviy maqsadlarining uyg‘unligi, insonning o‘z mohiyati 
oldidagi mas’ulligi, o‘zligini anglashi deb ham ta’riflash mumkin”
4
. Madaniyat 
kishilarning tabiatni, borliqni o‘zlashtirish va o‘zgartirish jarayonida yaratgan 
moddiy, ma’naviy boyliklar hamda bu boyliklarni qayta tiklash va bunyod etish 
yo‘llari va uslublari majmui
5
. 
Madaniyat – bu insonlarning ijodiy faoliyati tufayli yaratilgan moddiy va 
ma’naviy boyliklar majmuigina bo‘lib qolmay, ayni paytda u jamiyat 
taraqqiyotining darajasini ham ifodalaydi, ya’ni jamiyatdagi bilim, mezon va 
qadriyatlarning yig‘indisi madaniyatda gavdalanadi
6
. 
1