Pedagogika 015, 6-son Muassis: Nizomiy nomidagi Toshkent

PEDAGOGIKA
2015, 6-son
 
 
74 
TOK MANBALARINING FOYDALI ISH KOEFFITSIYENTINI 
ANIQLASHGA DOIR LABORATORIYA EKSPERIMENTI 
Nurillayev B. N., Qayumov O. N., 
Xurramov R. R. (TDPU) 
Abstraсt 
The article shows the order of organization and performance of the 
laboratory experiment to determine the efficiency of alternating and direct 
current.
Резюме 
В статье приведен порядок организации и выполнения лабораторного 
эксперимента по определению коэффициента полезного действия 
источников переменного и постоянного тока.
Tayanch tushunchalar: 
o‘zgaruvchan va o‘zgarmas tok manbalari, tok 
manbayining foydali ish koeffitsiyenti, elektr yurituvchi kuch, aktiv qarshilik, 
reaktiv qarshilik, quvvat koeffitsiyenti, effektiv tok, effektiv kuchlanish.
Ma’lumki, fizikadan laboratoriya ishlarining mazmuni va uni tashkil etish 
uslublarini takomillashtirish o‘qitish metodikasida dolzarb vazifalardan biri 
hisoblanadi. O‘quvchilarning yuqori saviyadagi bilim va mahoratga ega 
bo‘lishlarida amaliy mashg‘ulotlarning o‘rni juda muhimdir. Laboratoriya 
ishlarini bajarish jarayonida o‘quvchilar o‘z nazariy bilimlarini mustahkamlaydi, 
fizikaning asosiy tushunchalari va qonuniyatlarini chuqurroq anglab yetadi, 
eksperimental masalalarni yechish, fizik asbob, qurilma va o‘lchov asboblari 
bilan ishlash ko‘nikmalarini egallaydi, fizik tajribalarni mustaqil bajarish, 
kuzatish va tajriba natijalarini matematik qayta ishlash usullarini o‘zlashtiradi.
Laboratoriya ishlari bir qator o‘quv-tarbiyaviy masalalarni hal qiladi: 
­
o‘quvchilarni nazariya va eksperimentning birligi, o‘lchash, absolut va 
nisbiy xatoliklarni hisoblash va boshqalar bilan tanishtirishi; 
­
o‘quvchilarning bilimlarini umumlashtiradi va tizimga solishi; 
­
o‘quvchilarning mustaqil ishlash ko‘nikmalarini shakllantirishi; 
­
o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlari (texnik qurilmalarni yig‘ish, 
konstruktorlash, ularning ishlash tamoyilini o‘rganish, asboblarni darajalash va 
boshqalar)ni rivojlantirishi kabilar. 
Ma’lumki, uzluksiz ta’lim tizimining umumta’lim maktablari, AL va 
KHKlarida fizika fanining “Elektrodinamika” bo‘limiga oid bir qancha 
laboratoriya ishlari o‘quv dasturiga kiritilgan bo‘lib, “Tok manbalarining foydali 
ish koeffitsiyentini aniqlash”ga doir laboratoriya ishining berilishi ham 
o‘quvchilarning tok manbalari haqidagi bilim va ko‘nikmalarini boyitishga 
yordam beradi.

---