Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
78 
www.vseslova.ru saytlari va boshqa ba’zi saytlar berilgan sо‘zga bog‘liq 
informatsiyani birdaniga bir necha lug‘atlar bо‘yicha izlash imkonini beradi.
V. P. Selegey boshqa nuqtayi nazarni belgilaydi: “kompyuter leksikografiyasi 
lug‘atning nafaqat tasviriga, balki mazmuniga nisbatan ham xususiy 
yondashuvlarga ega bо‘lgan amaliy lug‘atshunoslikning о‘ziga xos yо‘nalishi 
hisoblanadi”. Uning fikricha, elektron lug‘at bu oddiy bosma lug‘atlarda turli 
sabablarga kо‘ra talab qilinmagan kо‘plab sermahsul g‘oyalar ilgari surilgan 
leksikografik obyektdir
1
.
A. V. Shlyaxova, “Elektron lug‘at” nomli ilmiy asarida shu xildagi 
nashrlarning xarakteristikasini keltiradi. Bizningcha, u ajratgan quyidagi 
xususiyatlar asosiy hisoblanadi: 
­ qayta tiklash mumkinligi (foydalanuvchi xohishiga qarab, kirish va 
chiqish tilining о‘zgarishi ixtiyoriy); 
­ 
о‘zgaruvchanlik (qidirish uchun talab shaklini soddalashtiruvchi usullar 
jamlanmasi, foydalanuvchi kompyuter bilan ishlayotganda lug‘atga kirish va oz 
fursat ichida zarur informatsiyani olish qulayligi va yengilligi); 
­ 
dinamiklik (tо‘ldirish, tо‘g‘rilash, eski ma’lumotlarni olib tashlash); 
­ 
kо‘p tillilik; 
­ keng hajmliligi (har qancha lug‘at birligini kiritish imkoniyati). 
Qо‘shimcha imkoniyatlar sifatida turli axborotlarni namoyish qilish uchun 
multimediya vositalarini qо‘llashni kiritish mumkin (turli talab va qiziqishga ega 
bо‘lgan foydalanuvchilarning har qanday kategoriyasiga tо‘g‘ri keluvchi audio, 
video, radio-axborotlar, о‘yinlar, forumlar, ma’lumotlar)
2
.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, ta’kidlash mumkinki, lug‘atlar elektron 
versiyasining asosiy afzalligi shunda: ular yangi sо‘zlarni foydalanuvchi 
qо‘llashi mumkin bо‘lgan lug‘atga kiritish imkonini beradi, ammo ularning 
bosma analogi qо‘shimcha axborotni qayta nashrsiz kirita olmaydi. Biroq 
elektron lug‘atlar yaratishni taqozo qiluvchi boshqa sabab ham mavjud: 
foydalanuvchi uchun zarur bo‘lgan axborot qidiruvining avtomatlashtirilishi. 
Ma’lumot topish tezligi, hayot tezligi va har qanday natijalarni tez olish 
zaruriyati juda muhim hisoblangan hozirgi paytda bu о‘ta dolzabdir. 
1