Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
57 
mavzusida o‘tkazish tadqiqot natijasiga ko‘ra, quyidagi ko‘rsatkichlar olindi (1-
jadval).
1-jadval 
Shkalalar nomi 
 Ko‘rsatkichlar 
1. Qabul qilish – rad etish 
23 % 
2. Xulqning ijtimoiy istalgan shakli (kooperatsiya) 
20 % 
3. Simbioz 
22 % 
4. Avtoritar 
21 % 
5. Kichik omadsiz 
14 % 
1. Sinaluvchilarining ota-onalari metodikaning “Qabul qilish-rad etish” 
shkalasi bo‘yicha 23%dan yuqori ko‘rsatkich ko‘rsatdilar. Bu ko‘rsatkich ota-
ona va farzand o‘rtasidagi munosabatlar ijobiy holatda emasligidan, ushbu ota-
onalar o‘z bolalarini qo‘lidan hech narsa kelmaydigan ojiz, omadsiz, qobiliyatsiz 
deb, idrok qilishlarini anglatadi. Ota-onalarning o‘z farzandlariga nisbatan 
ishonchsizligi yuqori darajada bo‘lib, ular orasida emotsional diskomfort, 
distansiya kuzatildi.
2. “Xulqning ijtimoiy istalgan tarzi” (kooperatsiya) shkalasi bo‘yicha 20% 
ko‘rsatkich namoyon bo‘ldi. Bu ko‘rsatkich ota-ona va farzand o‘rtasidagi 
psixologik munosabatlarning salbiyligini, ota-onalar o‘z farzandlarining o‘y-
rejalariga past darajada qiziqib, ularni qo‘llab-quvvatlamasligini bildiradi.
3. Simbioz shkalasi 22% natijani tashkil etdi. Ushbu natijaga ko‘ra, ota-ona 
farzandi bilan o‘zini bir butunlik deb his qiladi. Farzandining barcha ehtiyojlarini 
qondirishga va hayot qiyinchiliklaridan to‘sishga harakat qiladi. Ota-onaning 
xavotiri farzandining vaziyat taqazosi bilan ulardan ajralayotganida yanada 
ortadi, chunki ota-onaga qolsa, farzandini mustaqil bo‘lishiga hech qachon yo‘l 
bermaydi. Bunday tarbiya uslubi va munosabat esa mustaqillikka intilayotgan, 
o‘z shaxsini tasdiqlashga, bor imkoniyatlarini namoyon qilishga harakat 
qilayotgan o‘smirda o‘ziga nisbatan ishonchsizlikning, hissiy zo‘riqishning va 
oqibatda esa haddan ziyod qo‘rquv va xavotirlanishning kelib chiqishiga sabab 
bo‘ladi. 
4. Avtoritarlik shkalasiga ko‘ra, 21% ko‘rsatkich qayd etildi. Ushbu natija 
farzand tarbiyasi ustidan haddan ziyod nazorat qilishni ko‘rsatadi. Ota-ona 
farzandidan so‘zsiz bo‘ysunishni talab qiladi, o‘z fikrida qoldirmasdan, faqat ota-
onaning xohish-istaklari bilan bog‘lab tashlashga urinadi. Agar farzand o‘z 
xohishi bilan biror ish qilsa, uni qattiq jazolaydilar. Ota-ona farzandining 

---