2.3. Pedagogik tajriba – sinovni tashkil etish, o‘tkazish va uning natijalari Tadqiqot ishining pedagogik sinov-tajriba jarayoni 2009-2010 o‘quv yilida amalga oshirilgan bo‘lib, izlanuvchan-tasdiqlovchi, shakllantiruvchi, nazorat-tuzatish va nazorat bosqichlarini o‘z ichiga oladi.
Sinov-tajribaning shakllanish bosqichi
izlanuvchan-tasdiqlovchi sinov-tajriba 2009-2010 o‘quv yilining birinchi yarmida o‘tkazildi. Bu bosqichda “ O‘quv masalalari” tushunchasining mohiyati va ularni algebra va analiz asoslarini o‘qitishni faoliyatli yondashuvni amalga oshirish vositasi sifatida foydalanish mumkinligi tasavvurlarga ega bo‘lishga yordam beruvchi pedagogik-psixologik adabiyotlar tahlili o‘tkazildi.
Shakllantiruvchi sinov-tajriba. Shakllantiruvchi bosqichi 2009-2010 o‘quv yilining ikkinchi yarim yilligida o‘tkazildi. Bu bosqichda algebra va analiz asoslarini o‘qitishda faoliyatli yondashuvni amalga oshirish imkonini beruvchi o‘quv-masalalar orqali o‘qitish metodikasi ishlab chiqildi. Buning uchun matematik ta’lim standartlarida keltirilgan “Algebra va analiz asoslari” kursining mazmuni va AL va KXK matematik dasturlari hamda bugunda qo‘llaniluvchi turli mualliflarning “Algebra va analiz asolari” darsliklari tahlil qilindi.
O‘tkazilgan tahlillar kursning asosiy mavzularini ajratib olindi va ularga doir asosiy o‘quv masalalari shakllantirildi. Bu masalalar shakllanishida o‘quvchilar uchun o‘qitilayotgan materiallarni nazariy umumlashtiruvchi masalalardan tarkib topdi. Ushbu o‘quv masalalarni asosiy yig‘masi keyinchalik hari bir mavzuga doir hususiy masalalar bilan to‘ldirilib borildi. Shunday qilib, “Algebra va analiz asoslari” kursi uchun o‘quv masalalar asosiy va hususiy tizimini ishlab chiqildi (1-ilova). Bundan tashqari o‘qituvchiga yordam tariqasida asosiy va hususiy o‘quv masalalarni yechish orqali olingan modellardan foydalanib yechiluvchi konkret-amaliy masalalar variantlari tavsiya etilgan.
Bundan keyin “Algebra va analiz asoslari” ni o‘quv masalalaridan foydalanib o‘qitish tizimi ishlab chiqildi va unga nisbatan o‘qitishni tashkil etishning to‘rt varianti belgilandi. Bu variant o‘zaro o‘quvchilarning mustaqil ishlash darajalari hamda asosiy va hususiy o‘quv masalalarinig qo‘yilishidagi ketma-ketligiga asosan farqlanadi.
Nazorat-tuzatish va nazorat sinov – tajriba amaliy qismi o‘quvchilar tomonidan nazariy materiallarni bevosita qo‘llash, hamda olingan bilimlarni yangi shart-sharoitga (vaziyatga) o‘tkazishni talab qiliuvchi masalalar tizimini bajarishlarini nazorat qilishni o‘z ichiga oldi.
Sinov – tajriba natijalari bilimlarni yetkazishning to‘rt hil darajalari ajratib ko‘rsatilgan E.N. Kabanova [25] metodikasi bo‘yicha tahlil qilindi. Natijada quyidagilan aniqlandi:
- 30,4% -ma’lum yechish usullarini yangi sharoitga o‘tkazishni, hamda qayta ishlashni to‘liq bajara oladi.
47,8% -yangi masala uchun yechish usullarini o‘zlashtira oladi;
Yuqoridagilar faqat 30,4% o‘quvchilargina zaruriy o‘quv harakatlarini egallagan degan xulosani keltirib chiqaradi. Natijada bizning tadqiqotimizdagi maqad va muammolari aniqlandi.
O‘qitish sinov - tajriba 2010-2011 o‘quv yili davomida Harbiy telekommunikatsiya yo‘nalishidagi Toshkent akademik litseyida 1-va 2-3 kurslarida parallel olib borildi va “Algebra analiz asoslari” kursi qamrab olindi.
Tatqiqot davrida ishlab chiqilgan “Algebra va analiz asoslari” ni o‘qitish metodikasi Harbiy telekommunikatsiya yo‘nalishidagi Toshkent AL da tajriba sinovida o‘tkazildi.
O‘qitish eksperimentining birinchi bosqichida nazorat va eksperiment guruhlarni ajratish maqsadida o‘quvchilarning bilimlari diagnostikasi o‘tkazildi. Buning uchun 1-kurs o‘quvchilari uchun o‘quv-yili boshida 5 ta topshiqriqdan iborat yozma ish o‘tkazdi. Ushbu nazorat ishi variantini keltiramiz:
Nazorat ishi:
1-misol. Tenglmani yeching.
