Pedagogik-psixologik fanlarini o`qitish metodikasi moduli bo`yicha o`quv-mavzu rejasi

2. Suggestopediya. Asoschisi bolgariyalik vrach Lozanov. Bu ta’lim jarayoni bir odam (ukituvchi)ning boshkasi (ukuvchi)ga psixik ta’sir kursatishidan iborat. Bu usul chet tillarini jadal urgatishda kullaniladi. Lekin boshka fanlarda xam kullashga xarakat kilinmokda.

Leyptsig universiteti mnemologiya laboratoriyasida chet tillari sifatida ingliz, rus tillarida 30 kunda 3200 leksik birlik, kuniga 120—140 leksik birlik urgatiladi. Bu boshka jadal uk.itishlarga nisbatan 3 marta ortik.

50 yoshgacha bulganlar, ba’zan undan xam katta yoshdagilar, ilgari chet tilini ukigan bulsa, kabul kilinadi.

Metodikasi: ukuvchilar fikrni jamlash uchun autogen mashklar bajaradilar, ya’ni past ovozdagi sokin musikd yorda­mida xotirjam xolatga keltiriladi.

Formulasi: „Men batamom xotirjamman". Klassik musika bilan bir vaktda ukituvchi turli intonatsiyalarda ta’sirchan, baland, ba’zan esa juda past ovozda, lekin anik, tushunarli kilib chet tilidagi matnni ukib, ma’nosini ona tilida tushuntiradi.

Bunda inson ongiga ma’lum axborot oson kirib boradi. Lekin bundan tashkari ukuvchilar olgan bilimlaridan mashgulotlarda faol foydalanishlari, kunning 2- yarmida uyda tulik, takrorlab borishlari lozim.

Bu usulda dikkatni tulik. jamlab anglangan, eslab kolingan axborot anglanmagan axborot bilan kushilib, xotira imkoniyatlarini kengaytiradi. Natija juda yaxshi: 3 oydan keyin 95 %, 1 yildan keyin 86 % xotirada saklanadi.

Suggestiya — ta’sir kursatish ishontirish, mulokot shaklida ukuvchi (suggerend) ta’sir kursatuvchi, ishontiruvchi (ukituvchi suggestor)ning aytganlarini passiv, ixtiyorsiz, uylamasdan uzlashtiradi va uning topshiriklarini motivlar kurashisiz bajaradi.

Uz-uzini ishontirish yoki uz-uziga ta’sir kursatish deb suggerend va suggestorlikni bir kishi bajarishiga aytiladi.

Sinonimlari: suggestiya — (lotincha) ishontirish. Omonimi (turmushdagi): bajarmasa kattik jazolashni taxdid kilib buyurish.

Gipnopediya. Uykuda ukitish (kuprok chet tillarni). Bu usul xammaga xam tugri kelmaydi.Sababi xar kim uchun bu usul aloxida chukurlikdagi uyku darajasidagina samara beradi. Zarur uyku chukurligiga erishish va uni saklab turish kiyin. Dars jadvalida xamda uyda dars tayyorlashda bir-biridan kuprok farkli fanlar uzaro ketma-ket bulishi yaxshi natija beradi. Buni kuyidagi tajriba tasdiklaydi:

Gurux tinglovchilariga 20 ta ruscha suzni yod olish topshiriladi. Ular bajargach, 2 kichik guruxga ajratiladi. SHundan sung birinchi kichik guruxga 20 ta bolgarcha (ruschaga yakin) suzni yodlash, ikkinchisiga badiiy asar ukish topshiriladi. Keyin ikkala kichik guruxda ruscha suzlarni eslab kolinganlik darajasi tekshiriladi. Kursatkich 2- kichik guruxda yukori buladi. YOmon baxoning sababi ukuvchining maktabga yomon munosabati sababli xamda maktabning ukuvchiga yomon munosabati sababli xam bulishi mumkin.

Bilimlarni uzlashtirish, idrok kilish va kayta ishlashdagi shaxsiy farklar uzlashtirish tezligi va mustaxkamligining asosiy omillari hisoblanadi. Ularning ayrim xususiyatlari kuyidagilar:

Aqli zaiflar — juda kam xajmdagi bilimlarni uzlashti-radilar.

Boshkalarda turlicha bulib, ayrimlar materialni oson uzlashtiradi, tez unutadi, ba’zilar sekin uzlashtiradi, lekin unutmaydi. Bular uzlashtirish tezligi va mustaxkamlik omillari hisoblanadi.

Bular markaziy asab tizimi tarkibining xususiyatlari, ya’ni asab xujayralarining „eslab krlish imkoniyatlari" bilan boglik..