Pedagogik mahorat haqida tushuncha, uning o’qituvchi faoliyatida tutgan o’rni va ahamiyati

Pedagogik mahoratning mazmunida quyidagi o’zaro bog’liq bo’lgan asosiy kismlarni ajratish mukin:
а). insonparvarlik yunalishi ;
b). ixtisos mutaxassislikka doir bilimlar ;
v). pedagogik qobiliyat ;
g). Pedagogik texnika ( kunikma – iktidor).
O’qituvchining shaxsiy xusuiyatlari va mutaxassislikka
doir bilimlar:
а). goyaviy soxada: ilmiy dunyoqarash va mustaxkam e‘tikod, extiyoj va axloqiy zaruriyatlarni chuqur tushunish, ijtimoiy grajdanlik burchini anglash, ijtimoiy – siyosiy aktivlik ;
b). professional – pedagogik soxada : bolalarni sevish va ular bilan ishlashga qiziqish, pedagogik ishni sevish, psixo – pedagogik ziyraklik va ko’zatuvchanlik, pedagogik takt, pedagogik tasavvur, tashkilotchilik qobiliyati, xaqqoniy dilkashlik, talabchanlik, kat‘iylik va maksadga intilish, o’zini tuta bilish, professional layokatlilik ;
v). bilish soxasida: ilmiy eruditsiya, ma‘naviy extiyoj va qiziqish, intellektual qiziqish, yangilikni qo’llab – quvvatlash, pedagogik ma‘lumotni oshirishga intilish.
O’qituvchining psihologo – pedagogik tayyorgarligiga
kuyiladigan talablar:
а). bilim egallash soxasida : pedagogika fanining metodologik asoslari va kategoriyalarini bilish, shaxsning rivojlanishi va sotsial shakllanishini bilish, ijtimoiy tarbiyaning moxiyati, maksadi va vazifalari, forma va metodlarini tushunish, bolalar anatomiyasi va fiziologiyasiga oid bolalar rivojlanishining asosiy qonuniyatlarini bilish, bolalar jinsiy va gigienik tarbiyasi, nazariy, tabiiy – ilmiy asoslari, bolalar psihologiyasi asoslari va qonuniyatlarini bilish, har xil yoshda shaxsning individual - psihologik xususiyatlarini bilish ;
b). kunikma va malakalar xosil qilish soxasida: pedagogik vaziyatni analiz qilish, pedagogik jarayonni rejalashtirish, natijalarini muljallay olish, sotsial – pedagogik xodisalarning amaldagi holatini, ularning paydo bo’lish va rivojlanish sabablarini, sharoiti va harakterini analiz kila bilish, baholay bilish kunikmasi, o’quvchilarning tarbiyalanganlik va jamoaning rivojlanishini aniklay olish kunikmasi, ta‘lim va tarbiya jarayonida o’quvchilarda uchray olishi mumkin bo’lgan qiyinchiliklar va xatolarni ko’ra bilish kunikmasi, anik pedagogik vazifalar va ularni xal kila bilish kunikmasi, har qanday rejalashtirilgan ishlarni bajarishda o’quvchilarning javob reaktsiyasini oddindan chamalay olish kunikmasi;
v). o’quv – tarbiya jarayonini rejalashtirish va amalga oshirish soxasida : o’quvchilarning tarbiyalanganlik va bilim darajasini xisobga olgan holda ta‘lim – tarbiya maksadga muvofik o’quv materialini tanlash va uni analiz va sintez kila olish, murakkab matnlarni va o’quv materiallarni o’zlashtira olish kunikmasi, darsning tashkiliy, pedagogik va mantikiy – psihologik to’zilishini ijodiy va asosli ko’ra bilish kunikmasi;
g). bolalar faoliyati turlarini, pedagogik imkoniyatlarini aniklash va harakatga keltirish soxasida : tarbiyaviy maksadga muvofik ayrim o’quvchilar va jamoa uchun vazifalar belgilash, kuyilgan maksad asosida ularning tushunchasini o’zgartira olish kunikmasi, bolalarga ta‘sir o’tkazish va ularning faoliyatiga raxbarlik qilish kunikmasi, ta‘lim – tarbiya metod va usullarini maksadga muvofik kullash, o’quvchilar xulqi va aktivligini bashqarish, bolalarning tashki ko’rinishi va kiliklaridan uning ruhiy holatidagi o’zgarishni aniklash, o’zini xayolan tarbiyalanuvchi o’rniga kuya bilish, ayrim o’quvchilar bilan, o’quvchilarning ota – onalari bilan aloka qilish, til topa bilish, to’g’ri muomala kila bilish kunikmasi, tarbiyalanuvchilarni o’ziga karata olish, ayrim o’quvchilarga nisbatan munosabatini o’zgartira olish kunikmasi, sinfda va maktabda sodir bo’lgan salbiy munosabatlarning sababini topa bilish kunikmasi;
d). pedagogik jarayonni to’g’ri uyushtirish soxasida: kuyilgan pedagogik vazifani asosli ravishda o’zgartira olish kunikmasi, o’quvchilar o’rtasida dustlik va urtoklikni urnatish kunikmasi, o’quvchilarga berilgan topshirikni nazorat qilish va ishning harakterini o’zgartirib turish kunikmasi;
ye). yakuniy xisob, olingan natijalarni baholash va yangi pedagogik vazifalarni belgilash soxasida : ta‘lim va tarbiya metodlarini kullashning optimal sharoitlarini kullay bilish, pedagogik tajribalarni umumlashtirish, bashqa o’qituvchilar tajribasini analiz kila olish va uni o’z ishida kullay olish kunikmasi.