Pedagogik mahorat haqida tushuncha. Fanning asosiy vazifalari va tarkibiy qismlari

Pedagogik mahorat haqida tushuncha. Oliy o’quv yurtlarida ixtisos tayyorlash tizimida «Pedagogik mahorat» ko’rsini o’qitish maksadga muvofik bo’lib koldi. «Pedagogika nazariyasi», «Maktabda tarbiyaviy ishlar metodikasi», «Fanlarni o’qitish uslubiyati», «Pedagogika tarixi» va «Pedagogik amaliyot» bilan bir katorda «Pedagogik mahorat asoslari»ni o’qitish ham bulgusi mutaxassislarni tayyorlashda, o’qituvchining malakasini oshirishda Milliy dasto’rning vazifalaridan biridir.

«Pedagogik mahorat» ko’rsi o’qituvchilarni ilmiy – metodik va amaliy jixatdan tayyorlashni maksad kilib qo’yadi. Uning asosiy yunalishlari : pedagogik ijodkorlik, pedagogik topkirlik, pedagogik muloqot, o’qituvchining professional sifatlari, o’qituvchi nutki, uning o’quvchiga har tomonlama ta‘sir etish mahorati, pedagogik texnika hamda o’qituvchining tarbiyachilik mahoratidan iborat. O’qituvchi faoliyati o’z xususiyatiga ko’ra ijodiy yunalishga ega. Shunga ko’ra ham yukorida sanab ko’rsatilgan yunalishlardan tashkari, o’qituvchining o’quvchilarga ta‘sir etish yullari, usullari, lektorlik san‘ati va mahorati kabi masalalarni ham o’z ichiga oladi.

Amaliy darslarda esa o’qituvchi nutki va fikrlash madaniyati, o’quvchiga pedagogik ta‘sir etish usullari, tarbiyachining tashkilotchilik mahorati kabi masalalar o’rganiladi. Labaratoriya darslarida dikkat, xayolni mustaxkamlash uchun ayrim mashklar bajariladi. Labaratoriya va mustakil ish kismida pedagogik masalalar to’ziladi va uni uni yechish yullari o’rganiladi. Pedagogik vaziyat xosil kilinadi va bu vaziyatdan chikib ketish imkoniyatlari izlanadi. Yukorida sanab ko’rsatilgan amaliy ishlar o’qituvchining o’quvchilar bilan muomala kila bilish malakasini tarbiyalaydi. «Pedagogik mahorat» ko’rsining amaliy darslaridan bir kismi maktablarda, litseylarda, kasb – xunar kollejlarida tashkil kilinadi va olgan nazariy bilimlarini mustaxkamlaydi.

Ta‘lim – tarbiya jarayonining dialektik xususiyati unga ijodiy yondoshishni talab etadi. O’zok yillar biz o’zimizga o’zimiz ega bulmagan holda ishladik. Natijada maktablarda va oliy o’quv yurtlarida belgilangan o’quv rejalari va dasturlaridan chikishga imkoniyat yuk edi. O’qituvchi yukoridan belgilangan rejaga muvofik o’z talanti va qobiliyatini namoyon qilishga qiynalar edi. O’qituvchidagi ijodkorlik, mustakillik va topkirlik ta‘kiklandi, natijada maktab inkirozga yo’z tutdi.

Ta‘lim – tarbiyada har bir joyning, millatning yashash tarzi va xususiyatini xisobga olish qonuniyati yuksak pedagogik mahorat va madaniyatni, topkirlikni talab etadi. Fan va texnikaning, madaniyatning, jamiyatning to’zilishini, fan va texnikaning o’zluksiz rivojlanishini xisobga olib, ta‘lim va tarbiya mazmunini doimo takomillashtirib turish kerak bo’ladi. Ta‘lim va tarbiya mazmunini takomillashtirish esa o’qituvchining ilmiy – metodik tayyorgarligi, ijodkorligi va topkirligiga bog’liq.

Albatta, har bir fan o’qituvchining shaxsiy mahorati yigilib, umumiy pedagogik mahoratni tashkil etadi.