Педагогик конфлектология фанидан оралиқ назорати топшириқлари

19- mavzu: Pedagogik konfilektologiyada tolerantlik tushunchasi va mediatsiya qoidalari
Режа:

1. 
   Конфликтлар ечимида қўлланиладиган адолатпарварлик мезонлари.
   
2. 
   Муаммо.Муаммони аниқлаш.
   
3. 
   Инсонларнинг қусурлари, нуқсонлари ва камчиликлари.
   

Конфликтлар – табиий ҳаётий воқелик эканлигини биз энди биламиз. Бундай билимлардан сўнг ўз ҳаётимиздаги тинчлик ва осойишталик учун бизнинг масъулиятимиз ортади. Чунки тинчлик ва осойишталик ҳар доим ҳам ўзича давом этавермайди. Оилада тинчлик ва осойишталикни таъминлай олиш зарур. Конфликт вазиятлар эса мана шу осойишталик тизимини бузади.
Кўпчилик ҳолларда конфликт зўравонликнинг қўлланишига олиб келади. Бироқ, зўравонлик – одатдаги ҳаётий воқеа эмас. Конфликтда зўравонликнинг қўлланилиши бу зиддиятнинг ниҳоят даражада эскалация ва агрессияга олиб келиниши натижаси ҳисобланади. Ҳар қандай конфликт вазиятнинг олдини олса бўлади. Афсуски, кўп ҳолларда конфликтларни тинч йўл билан ҳал этиш имконияти бой берилади.
Бундай аҳволдан қандай чиқиб кетиш керак?! Бу ҳолда «Адолатпарварлик мезонлари» бизга қўл келади ҳамда конфликтни зўравонликсиз ва куч ишлатмасдан муваффақиятли ҳал этишга имкон яратади. «Адолатпарварлик мезонларини» қўллаш, ҳеч ким мағлуб эмаслигини, балки барча ғолиб бўлиб қолишини исботлайди. Конфликтлар ечимида қўлланиладиган адолатпарварлик мезонлари, яъни қоидалари куйидагилардан иборат:

4. 
   Муаммони аниқлаш
   

Муаммо – нима? Муаммонинг ички мазмунини англашга ҳаракат қилинг. Муаммо чегаларини белгилашда холис ҳамда виждонли бўлинг. Муаммони аввал ўзингиз аниқ идрок этиб олишга ҳаракат қилинг. Муаммони англаш жараёнида сабрли ва босиқ ҳаракат олиб боринг. Конфликт жараёндаги ҳақиқатни англашга сайи-ҳаракат қилинг. Ўзингизнинг ҳиссиётларингиз ҳамда бошқаларнинг сўзлари, улар эмоцияларига ҳам диққат-эътиборли бўлинг. Муаммони қандай қабул қилаётганлигингизни тўғри ва аниқ англаб етинг. Муаммони умумлаштиринг, уни маълум миқдорда хулосалашга эришинг. Фикрларингизни умумлаштирувчи ва яқинлаштирувчи ўринларни топиб, умумкелишув йўлида улардан тўғри фойдаланинг. Муаммони рўкач қилманг. Оппонентингизга ҳам муаммони ўзи англаб етиши учун имкон беринг. У ҳам сиз англаб етган муаммони сизнинг даражангизга яқин даражада хис қилишини кутинг. Муаммони иккалангиз қандай кўраётганлигингиз ҳақида сабр билан суҳбат ва мушоҳада қилинг. Муаммони англашда сизларнинг фикрингизни умумлаштирувчи хусусиятлар ва белгиларни аниқлаб, белгилаб олинг. Оппонентиз билан ўз диққатингиз ва эътиборингизни айнан муаммога қаратишга келишиб олинг. Оппонентингиз бирор нарсани тез англаб етмаса, уни шошилтирманг. Унинг мушаҳадага, хулосага етиши учун имкон беринг. Конфликт - муаммо мавжудлиги учун келиб чиқаётганлигини ўзингиз қабул қилинг ҳамда ўз диққатингизни муаммога қаратинг. Конфликтнинг келиб чиқишида муаммо роль ўйнашини эсингиздан чиқарманг. Энг муҳими – диққат ва энергияни ўзга шахсга қарши эмас, балки муаммога қаратиш.

5.