Pdf-xchange 0 Examples

BLIS-SO‘ROV TEXNOLOGIYASI 

---

52 
So‘rov natijasi 
Xulosa o‘rnida shuni ta’kidlash lozimki, yangi pedagogik texnologiyalarni 
qo‘llash orqali o‘quvchilarda informatika faniga oid bilim, ko‘nikma va 
malakalarni oshirish davr talabi hisoblanadi. Shu maqsadda “Excel dasturining 
standart funksiyalari” mavzusini yoritishda “Blis-so‘rov” usulidan foydalanish 
maqsadga erishishga yo‘l ochib beradi. 
Adabiyotlar: 
1.
J.G‘.Yo‘ldoshev. “Zamonaviy dars”. T.: “O‘qituvchi”, 2007 y. 
2.
B.Boltayev, A.Azamatov, A.Asqarov, M.Sodiqov, G.Azamatova. 
“Informatika va hisoblash texnikasi asoslari”. Umumiy o‘rta ta’lim 
maktablarining 8-sinfi uchun darslik. Toshkent 2011 y. 
IMS TEXNOLOGIYASINING ASOSLARI 
Халилов М. 
ТАТУ Фарғона филиали, [e-mail] 
IMS asosidagi yangi boshqaruv konsepsiyasi bir necha prinsiplarga 
asoslanadi. 
1.
Abonent tushunchasi o’rniga IMS tizimida abonent tarmog’i tushunchasi 
kiritiladi. Bunda tarmoqda abonent qurilmalari sonini oshirish, shuningdek, 
NGN kirish tarmoqlarida konvergensiya xususiyatlari hisobga olinmoqda. 
2.
Boshqaruv tizimiga abonentlarning uy serveri NSS (Home Subscriber
Server) abonent joylashuvini nazorat qilish, rouming va billing jarayonlarida 
foydalaniladigan HLR (Home Location Register) – abonentlar joylashuvini 
hisobga olish tizimining ekvivalenti sifatida qo’shiladi. 
3.
IMS ni boshqarish asosiga turli qurilmalar o’rtasida boshqaruv 
jarayonlarnini ajratish bilan Softswitch konsepsiyasi qo’yilgan. 
4.
IMS tizimining talab qilinadigan funksionalligini ta’minlash uchun 
boshqaruv yadrosining arxitekturasini sezilarli darajada murakkablashtirish 

---

53 
kerak, bu esa MGC ni Softswitch dan bir necha elementlarga dekompozitsiya 
qilinishiga olib keldi. 
Keltirilgan to’rtta parametrlar IMS ning texnik echimlarini aniqladi. IMS 
ning keltirilgan yangiliklari haqida biroz to’xtalib o’tamiz. IMS konsepsiyasining 
Softswitch dan birinchi farqi – bu abonent tarmog’i tushunchasidir. Gap 
shundaki, Softswitch konsepsiyasi kompyuter telefoniyasidan kelib chiqqan 
bo’lib, shu sababli uning bir necha kamchiliklari mavjud, chunki u avvalo faqat 
telefonli abonentlarga mo’ljallangan edi. NGN spetsifikasi o’zining o’zgartirishlarini 
kiritdi va zamonaviy Softswitch talqinida abonent sifatida kompyuter va SIP-
terminal va boshqalar bo’lishi mumkin. IMS konsepsiyasi abonent tushunchasini 
abonent tarmog’i tushunchasiga o’zgartirdi, shu sababli IMS tizimida oxirgi 
qurilmalarga NGN tarmog’iga birlashtirilgan turli tizimlar oilasi ham kiradi. Bu 
tushunchani talqin qilishda ma’lum erkinliklar mavjud, chunki IMS abonent
tarmog’I hajmini aniqlamaydi. Eng soda holatda bu konvergent abonent ulanishi 
bo’lishi mumkin, masalan, Wi-Fi tarmog’i bilan ADSL va unda bir necha 
qurilmalarning ulanishi. Ammo IMS nuqtai nazaridan an’anaviy TDM 
tarmog’ining segmenti yoki NGN segment ham abonent tarmog’i sifatida qabul 
qilinishi mumkin. Abonent 
tarmog’ini bunday talqin qilishda IMS 
konsepsiyasining demokratikligi va yangiligi ko’zga ko’rinadi. Ushbu yangilik 
shunchalik murakkabki, unda zamonaviy texnologiyaning 
barcha 
xarakteristikalari ko’rsatilmagan, ammo aynan u IMS ni HLR o’rnatilgan 
Softswitch sifatida ko’rish imkonini beradi. 
IMS tizimida abonent joylashuvini hisobga olish tizimining mavjudligi 
– IMS abonentlari mobilligining aniq yutug’idir. Bu erda ushbu masalani 
muhokama qilishning zaruriyati yo’q. Faqat shuni ta’kidlash kerakki, HSS 
funksiyalari sotali aloqa tizimlaridagi HLR funksiyalariga nisbatan kengroqdir. 
Birinchidan, sotali tarmoqda telefon abonentlarining joylashuvi haqidagi 
ma’lumotlar bazasi o’rniga IMS da yangi sifatli vazifani taqdim qiluvchi 
abonent tarmoqlari joylashuvini nazorat qilish funksiyalari realizatsiya qilinishi 
kerak. Ikkinchidan, IMS xizmatlarini personallashtirish har bir abonentni 
hisobga olishni talab qiladi. Agar HLR da barcha abonentlar bir xil statusga 
ega bo’lsa, HSS da ular kategoriyalarga ajratilishi kerak va personal xizmatlar 
konsepsiyasi rivojlangani sari HSS da kategoriyalar ko’payib boradi. Shu 
tarzda, HSS strukturasi HLR strukturasidan sezilarli darajada murakkabroqdir.