Payvandlash metallar, qotishmalar va turli materiallarni plastik deformatsiyalash yoki biriktirilayotgan qismlar orasini qizdirish biian alomlararo birikishi natijasida ajralmas birikma hosil qiluvchi texnologik jarayondir

3-rasm. Uzluksiz yurg’izib ishqalab payvandlash chizmasi 1-tormoz; 2-payvandlanayotgan tanavor-detallar

Ishqalab payvandlashning afzalliklari: - payvand birikmaning yuqori sifatli bajarilishi; - jarayonning yuqori unumdorligi; -turli jinsli metallarni payvandlash imkonining mavjudligi. Ishqalab payvandlashning kamchiliklari: - mavjud ishqalab payvandlash mashinalarining ko'ndalang kesim yuzalari 150 m m 2 dan katta bo'lgan tanovarlarni biriktira olmaydi.

Kontaktli payvandlash detallarni ular orqali o'tuvchi elektr toki biian qisqa niuddat qizdirish va siqish kuchi yordamida plastik deformatsiyalash natijasida detallarning ajralmas birikmalarini hosi! qiluvchi texnologik jarayonidir. Kontaktli payvandlash biriktiriladigan detallarni payvandlanayotgan materialning erishi nuqtasidan pastda yoki yuqorida yotuvchi haroratgacha mahalliy qizdirish yo’li bilan amalga oshiriladi, Kontaktli payvandlashda detallar atomiararo ilashish kuehlari ta ’sir qilishi hisobiga birikadi. Ushbu kuchlar ikkita metall detal orasida nam oyon bo'lishi uchun yoki ular payvandlanishi uchun ular kristall panjara parametri bilan taqqoslanadigan masofada vaqinlashlirilishi lozim. M asalan, yuqori darajada plastik m etallar - aiuminiy, mis yoki ularning qotishmalarini sovuq holatda payvandlash bunga misol bo‘la oladi. Plastikligi pastroq materiallar, masalan, po'lat sovuq holatda deyarli payvandlanm aydi, chunki detallar siqilganda yuzaga keluvchi ancha katta qayishqoq zo'riqishlar tashqi kuch olinganda ayrim nuqtalarda vujudga kelgan elem entar birikmalarm yemiradi. Kontaktli payvandlash sovuq holatda payvandlashdan shunisi bilan farq qiladiki, asosan, qizdirishda atomlarning harakatchanligi oitadi, payvandlash uchun zarur bo'lgan plastik deformatsiya darajasi kamayadi. Issiq metalning dcformatsiyasi kichikroq solishtirma bosimda amalga oshadi va payvandlashni qiyinlashtiruvchi qayishqoq kuchlarni bartaraf etadi.

Bosim bermasdan, hatto eritish vo‘li bilan kontaktli payvandlashni amalga oshirib bolm avdi. Bosimning ahamiyati quyidagilardan iborat: 1) payvandlanayotgan detallar bir-biriga zich tekkuncha yaqinlashadl, natijada payvandlash joyida issiqlik ajralish jadalligiga ta sir qiluvchi, detallar orasida hosii boluvchi kontaktning holatini rostlash iinkoniyati paydo boiadi; 2} berk hajntda kristallanuvchi metall quymakorlik nuqsonlari (g’ovakli, cho'kish bo'shliqlari va b.) paydo bo‘lmasdan zichlanadi; 3) payvandlash joyi ifloslangan va oksidlangan metaldan holi bo’ladi Kontaktli payvandlashning ma’lum usullari bir qator belgilariga ko‘ra tasniflanadi (ГОСТ 19521-74): ga ko‘ra tasniflanadi (ГОСТ 19521-74): 1 Texnologik beigiiariga ko‘ra: - nuqtali payvandlash; - relyefli payvandlash; - chokli payvandlash; - uchma-uch payvandlash 2. Birikmaning tuzilishiga ko‘ra: - ustma-ust payvandlash; - uchm a-uch payvandlash. 3. Payvandlash joyida (zonasida) metalning chekii holatiga ko'ra: - eritib payvandlash; - eritmasdan payvandlash.