Payvandlash jihozlari

8-BOB. ERITIB QOPLASh TEXNOLOGIYASI

1. 
   Eritib qoplash jarayonlarining usullari
   

Buyumning o‘lchamlarini o‘zgartirish yoki unga maxsus xos- salar (qattiqlik, korroziyaga qarshi chidamlilik, yoyilishga chi- damlilik va h.k.) berish uchun uning sirtida metall qatlamini eri- tish jarayoni eritib qoplash deb ataladi.

8.1-rasm. Detalni eritib qoplash chizmasi:
1 — qoplanadigan qatlam; 2 — erish hududi; 3 — termik ta’sir hududi; 4 — asosiy metall.

Detallarga qattiq qotishmalar eritib qoplansa, ular yanada qat- tiq va yoyilishga chidamli bo‘ladi. Eritib qoplash natijasida qim- mat va noyob legirlangan po‘latlar kamroq sarflanadi. Tekis, yax- shi, darz ketmaydigan, qatlamlanmaydigan, g‘ovaklashmaydigan qoplam hosil qilish uchun eritib qoplanadigan metalning erish harorati asosiy metalnikidan ancha past, uning chiziqli kengayish koeffitsienti esa asosiy metalning chiziqli kengayish koeffitsienti- ga yaqin bo‘lishi zarur.
Hozirgi vaqtda sanoatda eritib qoplashning juda ko‘p usullari qo‘llaniladi.

1. 
   Qo‘lda yoy bilan eritib qoplash. Eritib qoplash eriydigan yakka elektrodlar, elektrodlar bog‘lami, yotqizilgan plastinasimon elektrodlar, quvursimon elektrodlar, bevosita hamda bilvosita ta’sir etadigan yoy va uch fazali yoy bilan bajariladi.
   

Elektrodlar bilan eritib qoplashni hamma fazoviy vaziyatlarda bajarish mumkin. Bu ish elektrodlar eriganida buyum sirtiga ket- ma-ket valiklar eritib yotqizish yo‘li bilan bajariladi. Bunda eritib qoplanadigan sirt toza bo‘lishi (metall yaltirab turadigan qilib ishqalab tozalanishi) lozim. Yotqizilgan har bir valikning sirti va navbatdagi yotqiziladigan valikning joyi ham, shuningdek, shlak, kuyindi va sachrandilardan tozalanadi.
Yaxlit monolit eritib yopishtirilgan metall qatlami hosil qilish uchun har bir keyingi valik oldingisini o‘z enining 1/3 —1/2 qis- mi bilan bekitishi kerak.
Eritib qoplangan bir qatlam metalning qalinligi 3—6 mm. Agar qalinligi 6 mm dan ortiq eritib qoplangan qatlam hosil qilinadi- gan bo‘lsa, birinchi qatlamga perpendikular qilib ikkinchi qatlam valiklar eritib qoplanadi. Bunda valiklarning birinchi qatlami sa- chrandi, kuyindi, shlak qo‘shimchalari va boshqa iflosliklardan yaxshilab tozalanishi kerak.

2.