Payvand birikmalar. Uchma-uch payvand birikma va uni hisoblash. I. Mа`ruzа rеjаsi

Kontakt payvand birikmalar 

Amaliyotda turli materiallarni va qotishmalarni biriktirishga to’g’ri keladi. Mana shunday 

holatlarda  kontaktlab  payvandlash  usulidan  foydalanish  ma’qulrokdir.  Кontaktlab  payvandlash 

kontakt  materiallarida  amalga  oshiriladi  va  dumaloq,  kvadrat,  halqasimon,  rasmdor  va  boshqa 

kesim  yuzali  yupqa  metalldan  tayyorlangan  detallarni  payvandlash  imkonini  beradi.  Bunda 

kesim yuzalar bir xil bo’lgan detallarni payvandlash afzalroqsir. 

Кontaktlab  payvandlanayotgan  detallar  ustma-ust  qo’yilsa,  jarayon  ikki  usulda  amalga 

oshirilishi mumkin: nuqtaviy va tasmali payvandlash (7.8-rasm). 

---

 

7.8-rasm. Nuqtaviy va tasmali kontaktlab payvandlash 

 

Biriktirilayotgan  detallarning qalinligi  0,01 mm  dan bir necha mm gacha bo’lishi mumkin. 

Nuqtaviy payvandlashda detallar qalinligi nisbati 

bo’lishi kerak. Har bir nuqtaning diametri  

payvandlanayotgan detal  qalinligiga  qarab olinadi. Po’lat detallar uchun: 

d = 

1,2

 δ + 

4

 

mm

 

;

 δ 

≤ 3 mm; va 

d = 

1,5

 δ + 

5

 

mm

 

;

 δ

 > 3mm. 

Odatda,  kontakt  nuqtalar  orasidagi  masofa 

t  = 

Z

d

;

 

qirralardan  eng  chetki  nuqtalargacha 

bo’lgan masofa esa 

t

1

 = t

 2

 ≈ 

1.75

d

 

Nuqtaviy  payvand  chokni  mustahkamlikka  hisoblashda  ta’sir  etayotgan  Ғ-kuch  hamma 

payvand  nuqtalarga  bir  xilda  ta’sir  etadi  deb  olinadi  va  kontakt  nuqtalar  qirqiladi  deb  ko’zda 

tutiladi: 

                                         (7.12) 

bu yerda: 

z

-payvand nuqtalar soni; i -har bir nuqtada qirqilishi mumkin bo’lgan tekisliklar soni. 

(6.12)-munosabatdan  ko’rinadiki,  payvand  nuqtalar  soni  va  ularning  diametrini  o’zgartirish 

evaziga mustahkam payvand choklarni hosil qilish mumkin. 

Tasmali  usulda  payvandlash  vujudga  keltirilsa,  hosil  bo’lgan  payvaidchokning 

mustahkamlik sharti quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 

                                                          (7.13) 

bu yerda: 

b

-payvand chokning eni; 

ℓ 

-payvand chokning uzunligi. 

Nuqtaviy 

kontaktlab 

payvandlash 

usuli 

vagonsozlikda, 

avtomobilsozlikda, 

samolyotsozlikda va qishloq xo’jalik mashinasozligida keng tarqalgan. 

Umuman  olganda  payvand  choklar  mustahkamligi  keltirilgan  tenglamalar  orqali 

aniklansa, hisob-tekshiruv hisobi deyiladi. 

Agarda  chokning  uzunligi  yoki  kontaktlab  payvandlashda  kontakt  nuqta  diametri 

aniqlansa, loyiha hisobi deyiladi.