Paydalanılǵan ádebiyatlar

Lingvomádeniyattanıwdıń tiykarǵı baǵdarları


Lingvomádeniyattanıw búgingi kúnde bir neshe jónelislerde kórinetuǵın boladı :
1. Lingvomádeniyattanıw jaqtı materiallıq baylanıslardı, lingvo materiallıq jaǵdaylardı, anıq ilimiy izertlewlerdi óz ishine alatuǵın bólek social gruppa.
2. Diaxronik Lingvomádeniyattanıw . Lingvomádeniyattıń etnos jaǵdayıdaǵı anıq ótiw waqtıniń ózgerislerin úyrenedi.
3. Salıstırıwiy Lingvomádeniyattanıw . Lingvomádeniyatda payda bolatuǵın hár qıylı etnoslarning óz-ara salıstırıwlaw menen shuǵıllandı.
4. Xarakteristikaiy Lingvomádeniyattanıw . Bul tarawda ámelge asırılıp atırǵan jumıslar barmaq penen sanarli. Olar arasında M. K. Golovanivskanıń “Orıs tilinde sóylesiwshiler kózqarasında fransuz mentaliteti” atlı jumısı úlken áhmiyetke iye. Jumıstıń obiekti retinde orıs hám fransuz tillerindegi abstrakt túsinikler: táǵdir, qáwip, áwmet, końil, ań, oylaw, ideya hám basqalar alınǵan.
5. Lingvomádeniy leksikografiya. Lingvo úlketanıwlıq sózliklerin dúziw menen shuǵıllanadı. Lingvokulturologiyanıń bul baǵdarı házirgi kúnde basqa jónelislerge qaraǵanda jedel rawajlanıp baratır. Pikirimizning dálili retinde D. G. Maltsevanıń “Lingvoúlketanıw” sózligin keltiriwimiz múmkin. Bul sózlik 25 baptan ibarat. Ol Olmon realiyalarida ańlatpalanıwshı til birlikleri, ıqlım qásiyetleri, haywanat hám ósimlik dúnyası, mámleketler tariyxı, áyyemgi úrp-ádetler, dástúrler; áyyemgi ańızlar, san hám reńdi ańlatiwshı simvollar; toy, dástúrler, bayramlar ; diniy dástúrler; valyutatiziminiń rawajlanıwı ; uzınlıq, salmaqlıq, kólem, maydan ; sawda-satıqıwları, pán, texnika, medicina ; pochta xızmeti, qalalar qurılısı hám arxitektura tariyxı sıyaqlılar obiekt retinde alınǵan.
Joqarıdaǵılardan sonı aytıwımız múmkin, bunday lingvoúlketanıw sózliklerin jaratıwda til hám de mádeniyat munasábetin tuwrı belgilew zárúrli esaplanadı.
Juwmaq
Juwmaqlap aytqanımızda, Lingvomádeniyattanıw hár eki tarawǵa tiyisli mádeniyat hám til haqqındaǵı pán. Bul bilimlerdiń birligin ańlatıp, millettiń mentaliteti, materiallıq qásiyetleri hám olardıń tilde kórinetuǵın bolıwın ańlatatuǵın bul tarawdıń baslanǵısh maqseti tildi úyreniw, mádeniyattı saqlaw hám de olardı birlikte sáwlelendiriwden ibarat esaplanadı.

Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. 
   Рума.Р.У. Великобритания: Лингвострановедческий словарь. -- М., 1999;
   
2. 
   Мальцева Д. Г. Германия: страна и язык: Лингвострановедческий словарь. -- М., 1998;
   
3. 
   Муравлева Н.В. Австрия: Лингвострановедческий словарь. -- М., 1997;
   
4. 
   Николау Н.Г. Греция: Лингвострановедческий словарь. -- М., 1995;
   
5. 
   Nurmonov A. Ovrupoda umumiy va qiyosiy tilshunoslikning maydonga kelishi.
   
6. 
   NurmonovA. Saylanma asarlar. 2- tom.-Tashkent: Akademnashr, 2012.- B. 23-40.
   
7. 
   Sh.Abdinazimov, X.Tolıbaev “Lingvokulturologiya”. Nókis, “Qaraqalpaqstan”. 2020-jıl.
   

1^ Trubetskiy N. S. Povedeniya i mishleniya k yaziku. v kn.:NL. v. 1. M., 1960.

2^ Trubetskiy N. S. Povedeniya i mishleniya k yaziku. v kn.:NL. v. 1. M., 1960.

3^ Buhaqdaqarang: Sepir E. Otnoshenie norm. Povedeniya i mishleniya k yaziku v kn.: NL. v. 1. M., 1960

4^ NurmonovA. Sepir-Uorfning lingvistik nisbiylik nazariyasi haqida mulohazalar.

5^ Maslova V. V. Lingvokul'turologiya v sisteme gumanitarnogo znaniya / Kritika i semiotika.- M., 1987.

6^V. Gumboldtning til va shaxs haqidagi fikrlari to'g'risida
: Nurmonov A. Ovrupoda umumiy va qiyosiy tilshunoslikning maydonga kelishi. NurmonovA. Saylanma asarlar. 2- tom.-Tashkent: Akademnashr, 2012.- B. 23-40.

7^ Maslova V. V. Lingvokul'turologiya v sisteme gumanitarnogo znaniya / Kritika i semiotika.- M., 1987.