3. Jarayon.Bankdan qisqa muddatli kredit olindi. 7 000.000 so’m. Qishloq xo’jaligining pul mablag‘i ham ko‘paydi, bank olidagi kredit yuzasidan majburiyati ham ko‘paydi. Demak, balans aktivi moddasida ham shu bilan birga passivining moddasida ham ko‘rsatkichlar miqdori oshdi, ya’ni A +P +
4. Jarayon. Xodimlarga hisoblangan mehnat haqi hisoblov-to‘lov vedomosti asosida kassadan berildi 50.000 so‘m . Bu jarayonni taxlil etib o‘rgansak, naqd pul miqdori kamayganini, hamda xodimlarga mehnat haqi yuzasidan majburiyat ham kamayganini tushunib olamiz, demak:
A - P-
Yuqorida keltirilgan jarayonlarni jadvalda quyidagicha aks ettirish mumkin.
Qishloq xo’jaligida oxirgi uch yildagi moliyaviy – xoʼjalik faoliyati koʼrsatkichlarini oʼrganish, tahlil qilish, Qishloq xo’jaligining rivojlanish tendentsiyasiga baho berish Qishloq xo’jaligi Nizomda ko’rsatilgan faoliyatlardan 9 xil faoliyat turidan 3xil faoliyat turi bilan shug’illanmoqda;
Bug'doyni qayta ishlab un ishlab chiqarish
Men Qishloq xo’jaligining 2019-yildan 2021 yilgacha 3-yillik moliyaviy hisobotini ko’rib chiqdim va ko’rib chiqish natijasida quydagi xulosalarga keldim:
Moliyaviy faoliyatini tahlil qilinganda 2019-2020-yilgi moliyaviy hisobot bo’yicha ko’rsatgichlar: (2-jadval)
Qishloq xo’jaligi buxgalteriyasi toʼgʼrisida Nizom, uning tashkiliy shakli, tuzilishi, funktsional majburiyatlarning taqsimlanishini oʼrganish. Buxgalteriya hisobida Qishloq xo’jaligi ixtiyoridagi mablag‘lar, xo‘jalik jarayoni, uning ta’siri ostidagi xo‘jalik mablag‘larining hajmi, tuzilishi, joylanish va tayinlanishidagi sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar aks ettiriladi hamda Qishloq xo’jaligilar xo‘jalik faoliyatining moliyaviy natijalari aniqlanadi.
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasi1ga binoan “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, O’zbekiston Respublikasida ro‘yxatga olingan yuridik shaxslar, ularning O’zbekiston Respublikasi hududida hamda undan tashqarida joylashgan sho‘ba Qishloq xo’jaligilari, vakolatxonalari, filiallari va boshqa tarkibiy bo‘linmalari buxgalteriya hisobi sub’ektlaridir”.
Buxgalteriya hisobi yordamida mavjud moddiy qiymatliklar, pul mablag‘larining harakati kuzatiladi va nazorat qilinadi, mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish bilan bog‘liq xarajatlar aniqlanadi, xo‘jalik faoliyatining moliyaviy natijalari va Qishloq xo’jaligining umumiy mulki haqidagi ma’lumotlar topiladi.
Buxgalteriya hisobi har qanday tizimda ham quyidagi uchta funktsiyani bajaradi:
1) axborot yig’ish, umulashtirish, guruhlashtirsh hamda uni taqdim etish;
2) nazorat qilish;
3) boshqaruv qarorlarini qabul qilish.
Bu funktsiyalarni bajarishda moliyaviy hisob har xil usullardan foydalanishi mumkin. Shuningdek, moliya hisobi har xil ijtimoiy tizimlarda muayyan tizimning maqsadiga qarab har xil vazifalarni bajarishi mumkin.
Buxgalteriya hisobi quyidagi vazifalarni hal etishga qaratilgan:
mavjud va potentsial sarmoyadorlar va kreditorlarning tushunishi uchun qulay va xolis axborotni taqdim etish;
mavjud va potentsial sarmoyadorlar va kreditorlarga kutilajak daromadlar bilan bog‘liq summalar, vaqt va tavakkalchiliklar haqida fikr yuritishga yordam beradigan axborotni taqdim etish;
Qishloq xo’jaliginingxo‘jalikresurslari,uningmajburiyatlari, mulk tarkibi va uning hosil bo‘lish manbalari, shuningdek, ularning o‘zgarishlari haqidagi axborotni taqdim etish.