1.Insert –usuli. Insert – samarali o’qish va fikrlash uchun belgilashning inter faol tuzilishi hisoblanib mustaqilo’qib o’rg anishda yordam beriladi.Uni o’qib“V”; +; -; ?” belgilari orqali o’z fikrlarini ifodalaydi.
Insert jadvali mustaqil o’qish jarayonida olinadigan ma’lumotlarni bir tizimga eltirishga imkoniyat beradi. Oldindan olingan ma’lumotni yangisi bilan o’zaro bog’lash qobiliyatini shakllantirishga imkon beradi. Talabalar jadval tarkibi va uni to’ldirish qoidasi bilan tanishishadi. Shaxsan uni rasmiylashtirishadi
Matnni belgilash tizimi: (V) – men bilgan narsani tasdiqlaydi.
(+) – yangi ma’lumot.
(-) – men bilgan narsaga zid.
(?) – meni o’ylantirdi . Bu borаda menga qo’shimcha ma’lumot zaruz.
Masalan :
Tushunchalar
V
+
-
?
Antitanalar
B – hujayralar subsistemasi
Immunoglobulinlar
Suppresorlar
Gumoral immunitet
Fagotsitar yetishmovchilik
Cheydyak –Xigasi sindromi.
Fabritsius qopchasi
Antigenlar
Peyer tugunlari
Kumbs reaksiyasi
Kvinke shishi
Konseptual jadval Konseptual jadval talabalarga o’rganilayotgan tushuncha, qarash, mavzulari ikki va undan ortiq jihat bo’yicha taqqoslash imkonini beradi. Talabalarda tizimli mushohada qilish, ma’lumotlarni tarkiblashtirish va tizimlashtirish ko’nikmasini rivojlantiradi. Taqqoslanadigan narsa aniqlanadi,taqqoslash amalga oshiriladigan tavsiflar ajratiladi. Jadvalning vertikali bo’yicha taqqoslash talab etiladigan narsalar joylashtiriladi. Gorizontali bo’yicha taqqoslashni amalga oshirishdagi har xil tavsiflar joylashtiriladi.
Masalan:
Konseptual jadval
Kasal- liklar
Belgilar
Leykotsitoz
Eozinofiliya
Neytrofiliya
Bazofiliya
Limfotsitoz
Yallig’lanish
Bronxial astma
Appenditsit
Allergiya
Gijja kasalliklari
Sil kasalligi
Intoksikatsiyalar
M-N: Miokard infarkti:
Ishemiya
Miokard nima uchun ? nima uchun? infarkti
nima uchun ?
Gipoksiya Hujayralar distrofiyasi
nima uchun ? nima uchun?
“Baliq skeleti” sxemasi
Baliq skeleti sxemasi muammoning butun doirasi ifoda etish va uning yechimini topishga imkoniyat beradi
Tizimli ijodiy tahliliy mushohada qilish ko’nikmalarini rivojlantiradi.
Talabalar mini guruhlarga birlashadilar. O’z shemalarini taqqoslaydilar va qo’shimcha ma’lumotlar kiritadilar. Umumiy sxema jamlaydilar
“Suyak” yuqori qismiga muammo ichidagi muammo yoziladi, pastki qismiga esa ushbu muammo ichidagi muammo amalda mavjud ekanligini tasdiqlovchi faktlar yoziladi.
Masalan: Aritmiyalar Sinusli tahikardiya Sinusli bradikardiya Ekstrasistoliya
Aritmiya
3. “Stol o’rtasida ruchka” o’yini: Har bir talaba bitta qog’ozga javoblar variantini yozib olib uni qo’shnisiga uzatadi va o’zini ruchkasini stol o’rtasiga so’radi. O’qituvchi guruh ishini va u yerda har bir talabani qatnashishini nazorat qilib turadi. Javoblarni tahlil qilib chiqqach daftarga to’g’ri javobni yozishni taklif etadi.
Ish o’yini uchun savollar:
1.Ateroskleroz etiopatogenezi.
2.Aritmiya kassifikasiyasi
3.Stenokardiyaning simptomlari
4.Miokard infarktining profilaktikasi
GLOSSARIY (Lug’at).
.Anuriya- siydikning butunlay to’xtab qolishi.
.Appaziya- ma’lum bir to’qima yoki organning tug’ulishidan bo’lmasligi.
.Apnoe- bir necha marta chuqur nafas olingandan so’ng nafas pasayib uning bir necha sekundga yo’qolishi yoki mutlaq to’xtab qolishi.
.Apnevmiya- bir yoki ikkala o’pkaning tug’ma bo’lmasligi.
.Aponevroz- serbar muskullarning suyaklar va boshqa to’qimalar bilan tutashtiradigan burchagi to’qima qavati.
.Atlant- birinchi bo’yin umurtqasi.
.Asistoliya- sistolaning bo’lmasligi.
.Atelektaz- o’pka biror qismining havosiz qolib bujmayishi.
.Autopsiya- murdani yorib tekshirish.
.Axalaziya- me’dani kirish va o’n ikki barmoq ichakka o’tish qismining siqilishi, torayishi.
.Bazofiliya- hujayra, to’qima va gistologik tuzilmalarning ishqoriy bo’yoqlar bilan bo’yalish xususiyati.
.Ballistiokardiogramma- ballistikardiograff yordamida yozib olingan tasvir.
.Balneologiya- turli mineral suvlar va shifobaxsh balchiqlarning bemorlarga ta’sirini o’rganuvchi fan.
. Barbiturati- barbitur kislota unumlari hisoblanib, ularning ba’zilari uxlatuvchi, tinchlantiruvchi behush qiluvchi va tutqanoqqa qarshi modda sifatida qo’llaniladi.
. Biodinamika- tirik organizmlardagi hayotiy harakatlar.
. Biodoza- biologik doza, nur bilan davolashda ultrabinafsha nurlarning kuchini belgilash uchun ishlatiladigan shartli o’lchov birligi.
. Biodozimetr- biodozani o’lchash uchun ishlatiladigan asbob.
. Biokatalizator- fermentlar, tirik organizimlardagi himoyaviy jarayonlarni boshqaradigan fermentlar, vitaminlar va gormonlarni anglatuvchi umumiy tushuncha.
. Biopsiya- miroskopik tekshirish maqsadida tirik odam va hayvonlarning to’qima yoki bir qismini kesib olish.
. Biostimulyator- biologik yo’l bilan kelib chiqadigan stimulyatorlar.
. Blastogenez- organizmlarning vujudga kelishi, o’sishi, taraqqiy etishi, rivojlanishi.
. Bradikardiya- yurak urishining sekinlashuvi.
. Braxitsefaliya- kalta boshlik, bosh shaklining ko’ndalangiga qaraganda uzunasiga kaltaroq bo’lishi.
. Bronxoektaz- patologik kengaygan bronx.
. Bronxospazm- bronxning qisqarishi, siqilishi.
. Gastralgiya- organik o’zgarish bo’lmay turib, qorinda qattiq og’riq paydo bo’lishi.
. Gastrograf- me’da harakatini yozib oladigan asbob.
. Vagotoniya- parasimpatik qismiga spetsifik ta’sir ko’rsatishi.
. Vaskulyarizatsiya-birorta organ bilan tomirlar orqali ta’minlash.
. Vazodilatatsiya- qon tomirlarning kengayishi.
. Vazodilatator- tomirlarni kengaytiruvchi moddalar va nervlar, masalan nitratlar papaverin va boshqalar.
. Vazokonstriktor- tomirlarni toraytiruvchi vositalar, ta’sirlar.
. Vazoparez- tomirlar devorini harakatlantiruvchi muskul nervlarning qisman falajlanishi, natijada tomirlar kengayib, tonusi pasayadi.
. Vazosektsiya- qon tomiri devorini kesib unga qon yoki dori qo’yish.
. Venepunktsiya- igna bilan teri orqali qontomirini teshish.
. Venostaz- ma’lum sharoitlarda vena tomirlarida qonning yurishmasligi, to’xtab qolishi.
. Ventrikulometriya- miya qorinchalarining hajmini o’lchash.
. Veziko- qovuq “siydik” pufagiga tegishli,
. Vezikula- teri toshmalarining birlamchi morfologik elementlaridan biri, ichida suyuqlik (ekssudat) bo’lgan kichkina pufakchalar
. Virulentnost- muayyan yuqumli agentning kasallik darajasi.
. Gastroduodenostomiya-oshqozonning o’n ikki barmoq ichakka o’tish qismi torayib qolganda oshqozon bilan o’n ikki barmoq o’rtasida suniy yo’l ochib tutashtirib qo’yish uchun qilinadigan operatsiya.
