I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

O`rta nuqta metodi: elastiklik va foiz o`zgarishlarini hisoblashning yaxshiroq 

yo`li 

 

Elastiklik  va  foiz  o`zgarishini  hisoblashning  yaxshiroq  yo`li  bu  talab  egri 

chizig’idagi  2  nuqta  orasidagi  talabning  narx  elastikligini  hisoblasangiz, 

muammoni  tezda sezasiz:  A dan B  nuqtagacha bo`lgan  elastiklik, B  dan  A gacha 

bo`lgan elastiklikdan farqlidek tuyuladi. 

A nuqta: Narx=4$ miqdor=120    

B nuqta: narx=6$  miqdor=80. 

A  dan  B  gacha  yurilsa,  narx  50%ga  ko`tarilgan,miqdori    33%ga  pasaygan 

talabning  narx  elastikligi  =33/50    yoki  0.66.  Bunga  zid  holda  B  nuqtadan  A  ga 

yurilsa narx 33% ga pasaygan miqdor 50% ga ko`tarilgan talabning narx elastikligi 

50/33 yoki 1.5 . Bu farqlar yuzaga keladi, chunki foizlar o`zgarishi turli xil asosda 

hisoblanadi.  

---

 

60 

Bu  muammoni  yechishning  1  yo`li  elastiklikni  hisoblash  uchun  o`rta  nuqta 

metodidan  foydalanishdir.  Foizning  o`zgarishini  hisoblash  uchun  standart  jarayon 

boshlang’ich bosqich orqali o`zgarishlar bo`lishi mumkin. Bunga zid holda,  o`rta 

nuqta  metodi  boshlang’ich  va  so`nggi  bosqichlari  orqali  o`zgaruvchilarni  bo`lish 

orqali foizda hisoblaydi. Misol uchun  5$  4$ va 6$ o`rtasida o`rta nuqta. Shuning 

uchun  ,  o`rta  nuqta  metodiga  ko`ra  4dan  6  ga  o`zgarish    40%  li  o`sish  deb 

hisoblanadi. (6-4)/5*100=40 %; shunga ko`ra, 6 dan 4 ga o`zgarish 40% pastlashni 

anglatadi.  

O`rta nuqta metodi o`zgarish yo`nalishidan qat’iy nazr bir xil javobni bergani 

uchun  u  tez-tez  2  nuqta  orasida  talabning  narx  egri  chizig’ini  hisoblashda 

foydalaniladi. Bizning namunada, A va B o`rtasida  

o`rta nuqta:                       narx= 5$           miqdor=100  

 o`rta qiymat metodiga ko`ra, A dan B ga borganda narx 40% ga oshadi va miqdor 

40% ga tushadi. Shu kabi, B dan A ga borganda  

narx 40% ga tushadi va miqdor 40% ko`tariladi. 2 yo`nalishda ham talabning narx 

elastikligi 1 ga teng. 

Quyidagi formula 2 nuqta orasida talabning narx elastikligi hisoblash uchun  o`rta 

nuqta metodi bo`lib unda (Q1,P1) va (Q2,P2)lar belgilab olingan. 

Talabning narx elastikligi = 

 

Surat  o`rta  nuqta  metodi  orqali  hisoblangan  miqdordagi  foiz  o`zgarish. 

Mahraj  o`rta  nuqta  orqali  hisoblangan  narxda  foiz  o`zgarishi.  Agar  sizga 

elastiklikni hisoblash shart bo`lsa, bu formuladan foydalanishingiz kerak.  

Bu  kitobda,  biz  kamdan  –  kam  bu  kabi  hisoblashlarni  ko`rsatamiz.  Bizning 

maqsadimizning  asosiysi  uchun,  elastiklik  qanday  ifodalanishidan  ko`ra  nimani 

ifodalanishi muhimroq.