I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot


XV BOB. TURLI BOZORLARDA NARXLARNI SHAKLLANTIRISH



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet275/384
Sana30.12.2021
Hajmi3,77 Mb.
#98806
1   ...   271   272   273   274   275   276   277   278   ...   384
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot oquv qolanma 2017 8db24-1-427

XV BOB. TURLI BOZORLARDA NARXLARNI SHAKLLANTIRISH 

Biz  bozor  hokimiyati  ancha  keng  tarqlgan  hodisa  ekanligini  tushuntirdik. 

Ko`p  tarmoqaarda  faqat  bir  necha  firmalar  ish  yuritadilar  va  shu  sababli  har  bir 

ishlab  chiqaruvchi  nisbatan  monopol  hokimiyatga  ega.  Ko`pchilik  firmalar  esa, 

xomashyo,  moxnat  resurslari  yoki  maxsus  ishlab  chiqrishga  muljallangan 

tovarlarning  haridori  sifatida  ishlab  chiqarish  omillari  bozorida  monopsonik 

hokimiyatga ega bo`ladilar. 

Bu  firmalar  raxbarlari  duch  keladigan  muammo  o`zining  monopol 

hokimiyatidan  samarali  foydalanishdan  iboratdir.  Ular  qanday  qilib  narxlarni 

belgilash  usullari,  qo`llanadigan  ishlab  chiqarish  omillari  miqdorini  va  ishlab 

chiqarish  hajmini  qisqa  muddatli  va  uzoq  muddatli  davrlar  uchun  aniqlashlari 

lozim; bundan maqsad esa foydani maksimallashtirish bo`ladi. Raqobatli bozorda 

ishlovchi  firmaga  nisbatan  monopol  hokimiyati  bor  firmani  boshqarish  qiyinroq 

bo`ladi.  O`z  tovarini  mukammal  raqobat  sharoitida  sotuvchi  firma  bozor  narxiga 

ta’sir  etishga  qodir  emas.  Shu  sababli  firma  raxbarlari  uning  operatsiyalaridagi 

harajat  xususida  ko`proq  tashvish  tortishlariga  to`g`ri  keladi.  Bunda  ular  narx 

chegarali harajatlarga teng bo`lishini ta’minlovchi ishlab  chiqarish hajmini tanlab 

oladilar. Monopol hokimiyati bor firmalar raxbarlari esa shuningdek talab takliflari 

ustida  bosh  qotirishlari  zarur.  Xatto  ular  sof  monopoliya  sharoitida  chiqarilgan 

maxsulotlarga  narx  belgilasalar-da,  bari  bir  ular  narxning  qanday  bo`lishini 

(shunga  mos  xolda  ishlab  chiqarish  hajmini  ham)  aniqlash  uchun  Xech 

bo`lmaganda  talab  uzgaruvchanligining  taxminiy  xisob-kitobiga  ega  bo`lishlari 

zarur. Bundan tashqari, biz shuni ko`rishimiz mumkin-ki, ba’zi bir raxbarlar narx 

belgilashning  murakkabroq  strategiyasidan  muvaffaqiyat  bilan  foydalanishi 

mumkin, masalan, ular turli iste’molchilarga mo`ljallab turli narxlarni o`rnatishlari 

mumkin.  Mana  shunday  narx  belgilash  strategiyasini  ishlab  chiqgsh  uchun 

raxbarlarga  faqat  ixtirochilik  emas,  balki  bozor  talabi  haqidagi  batafsil  axborot 

ham kerak bo`ladi. 

Biz  shu  bobda  monopol  hokimiyatga  ega  firmalar  narxni  qanday 

o`rnatishlarini ko`rib chiqamiz. Biz ishni har qanday bozor strategiyasining asosiy 




 

312 


maqsadini  —  iste’molchi  yutugini  o`z  qo`liga  olib  uni  firmaning  qo`shimcha 

foydasiga 

aylantirilishini 

tushuntirishdan 

boshlaymiz. 

So`ngra 


bunday 

aylantirishning  eng  tarqalgan  usuli  hisoblangan  narxlarni  diversifikatsiyalashni 

muxokama  qilamiz.  Diversifikatsiyalash  yuz  berganda  turli  haridorlar  uchun 

turlicha  (goh  bir  tovarning  o`ziga,  goh  esa  arzimagan  o`zgarishlar  bilan  ajralib 

turuvchi  turli  tovar  modellariga)  narx  o`rnatiladi.  Narx  diversifikatsiyasi  keng 

qo`llanilgani uchun, uning qanday kul kelishini tushunish muhimdir. 




Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   271   272   273   274   275   276   277   278   ...   384




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish