I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Iste’molchi ortiqchaligi nimani o`lchaydi? 

 

Iste’molchi  ortiqchaligi  tushunchasini  rivojlantirishdan  maqsad  bozor 

talabgorlari  haqida  to`g’ri  xulosaga  kelish.  Hozirda  siz  iste’molchi  ortiqchaligi 

nimaligini  tushundingiz  va  uni  biz  farovonlikning  yaxshi  o`lchovi  sifatida  qabul 

qilamiz.  Tasavvur  qilinki,  siz  yaxshi  iqtisodiy  tizimni  yaratayotgan  siyosatchisiz. 

Iste’molchi  ortiqchaligiga  ahamiyat  berarmidingiz?  Iste’molchi  ortiqchaligi  bu 

xaridorlar  tovar  uchun  to`lashni  xohlagan  miqdordan  ularning  tovar  uchun 

to`laydigan  xaqiqiy  narxning  ayirmasi  xari-dorlarning  o`zlari  qabul  qilgan 

tovardan olgan foydani o`lchaydi. 

Iste’molchi  ortiqchaligi,  agar  islohatchilar  xaridorning  foydasini  hisobga 

olishi  iqtisodiy  farovonlikning  eng  yaxshi  o`lchovi  bo`ladi.  .  Ba’zi  hollarda 

islohatchilar  iste’molchi  ortiqchaligi  haqida  o`ylamasliklari  mumkin,  chunki  ular 

xaridorlarni sotib olishga undaydigan omillarga ahamiyat berishmaydi. 

 

---

 

100 

 

 

Misol  uchun  giyohvandlar  geroin  sotib  olish  uchun  yuqori  narx  to`lashga 

tayyor.  Giyohvandlar  geroin  uchun  past  narx  to`laganliklari  uchun  foyda 

ko`rishmaydi.  Jamiyat  nuqtai  nazaridan  bu  holatdagi  to`lash  istagi  xaridorlar 

foydasining  yaxshi  o`lchovi  emas  va  iste’molchi  ortiqchaligi  iqtisodiy 

farovonlikning  o`lchovi  emas,  chunki  giyoxvandlar  o`z  farovonliklari  haqida 

qayg’urishmaydi.  

Ko`p 

bozorlarda 

iste’molchi 

ortiqchaligi 

iqtisodiy 

farovonlikni 

ifodalamaydi.  Iqtisodchilarning  ishontirishicha  xaridorlar  ongli  ravishda  qaror 

qabul  qilishadi.  Ongli  odamlar  o`z  maqsadlariga  erishish  uchun  qo`llaridan 

kelgancha  harakat  qilishadi.  Iqtisodchilar  yana  odamlarning  xohishlari  hisobga 

olinishi  kerakligini  ta’kidlashadi.  Bu  holatda  sotib  olayotgan  tovardan  qanchalik 

foyda  ko`rishayotganini  ko`rsatuvchi  eng  yaxshi  hukm  chiqaruvchi  xaridorlar 

hisoblanadilar.