Ўзбекистон республикаси Олий ва урта таълим вазирлиги

Bu  ta’limotda  shunday  qadriyatlar  ham  borki,  unga  qoyil  qolmay  iloj  yo‘q. 

Birgina misol keltiramiz: 

O‘g‘il ota-onasi oldida quyidagi beshta vazifani bajarish shart edi: 

1.  har doim ota-onani to‘la hurmat qilish; 

2.  ularga eng suyukli taomni keltirish; 

3.  ular betob bo‘lib qolganlarida chuqur qayg‘urish; 

4.  ular vafot etganlarida yurak-yurakdan achinish; 

5.  ular xotirasiga tantanali ravishda qurbonliklar qilish. 

Konfutsiychilikda  diniy  marosimlarning  asosiy  mazmuni  -  Konfutsiychilikka  qadar  mavjud 

bo‘lgan  an’analarni,  urug‘-qabilaviy  marosimlarni  mustahkamlash,  qonunlashtirishni  tashkil 

etardi.  CHunki  konfutsiy  o‘zining  hech  qanday  yangi  ta’limot  yaratmaganligini  faqat  eski 

marosimlarga,  tartib-qoidalarga  qattiq  rioya  etishni  talab  qilardi.  Bu  o‘rinda  uning  quyidagi 

---

 

 

 

15 

so‘zlarini  keltirishni  maqsadga  muvofiq  deb  bildik:  «Qadimdan  joriy  etilgan  marosimlar 

saqlanmas yoki ular bekor qilinar edi, unda hamma narsa aralashib ketadi, izdan chiqadi. Nikoh 

marosimini yo‘q qiling-chi, unda er-xotinlik bo‘lmaydi, bu bilan bog‘liq katta-katta jinoyatlarga 

yo‘l  ochiladi  yoki  dafn  etish  va  qurbonlik  qilish marosimini  yo‘q  qilingchi,  unda bolalar  vafot 

etgan ota-onalari xotirasi to‘g‘risida o‘ylamay, tiriklarga esa xizmat qilmay qo‘yadilar; Pin-Szin 

marosimini  yo‘q  qilingchi  -  unda  podshoh  bilan  amaldor  o‘rtasidagi  farq  yo‘q  bo‘lib  ketadi, 

kichik-kichik knyazchalar o‘z boshimchalik qila boshlaydilar, natijada ta’qib etish va zo‘ravonlik 

boshlanadi». 

Xitoy  xalqi  tarixida  qadimgi  marosimlar  katta  o‘rin  tutganligini  Konfutsiy  yaxshi  bilar  edi. 

SHuning  uchun  ham  Xitoy  xalq  an’analarini,  marosimlarini  o‘zining  ta’limotida  asosiy 

mazmunga  aylantirgan.  Xitoyliklar  uchun  eng  yomon  fojea  -  erkak  tomonidan  avlodning 

qolmasligidir. Ular avlodlari qolmasa, biz o‘lganimizdan so‘ng kim bizlarni yod etadi deb qattiq 

qayg‘uga tushadilar.