So'z boshi

IX BO'LIM
 
Rim davlatining meros huquqiga umumiy tavsifnoma (xarakteristika)
 
1-§. Meros huquqi tushunchasi. Vorislik huquqi. Uning turlarga bo'linishi.
 
2-§. XII Jadval qonunlari bo'yicha vorislik.
 
3-§. Pretorlar huquqi bo'yicha vorislik.
 
4-§. Yustinian qonunlari bo'yicha vorislik munosabatlari.
 
5-§. Legatlar va fideikomisslar.
 
IX bo'lim yuzasidan nazorat savollari
 
 
 
1-§. Meros huquqi tushunchasi. Vorislik huquqi. Uning turlarga bo'linishi
 
Rim quldorchilik tizimida vorislik huquqiy munosabatlari eng murakkab 
bo'lgan institutlardan biridir. Bu munosabatlar meros qoldiruvchining o'limidan 
keyin vujudga keladigan huquqiy munosabatlardir. 
 
Vorislik munosabatlari Rim quldorchilik davlatining dastlabki ya'ni 
birinchi rivojlanish paytlarida ham ma'lum bo'lgan. Vorislik ham xuddi mulk 
kabi (iqtisodiy kategoriya) sinflarning, davlat va huquqning vujudga kelishidan 
avval vujudga kelgan bo'lsa ham, lekin tom ma'nodagi vorislik huquqi 
jamiyatning sinflarga bo'linishi, davlatning vujudga kelishi bilan, iqtisodda 
hukmron bo'lgan sinfning erki, irodasi va manfaatini ko'zlagan holda paydo 
bo'ldi. 
 
Qadimgi Rim qudorchilik davlatida vorislik deb vafot etgan shaxsning 
(marhum shaxs), meros qoldiruvchining o'ziga tegishli bo'lgan mulkning 

---

fuqarolik qonunlariga yoki odat normalariga asoslangan holda bir yoki bir 
nechta shaxslarga  merosxo'rlarga  o'tkazilishiga tushunilgan. 
 
Rim davlatida har bir fuqaro vafot etganidan so'ng o'ziga tegishli bo'lgan 
xususiy mulkning taqdirini hal qiluvchi farmoyishni o'zi tirikligida (dastlabki 
paytda og'zaki, keyinchalik esa yozma asosda) odat normalariga va qonunlarda 
belgilangan tartibda rasmiylashtirganlar.