Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Buzoqlar kolibakteriozi 
- barcha mamlakatlarda, shuningdek O‘zbekistonda ham 
juda keng tarqalgan bo‘lib, katta iqtisodiy zarar yetkazadi. Buzoqlarda esherixiyalarning 
08, 09, 015, 078, 086, 0101, 041, 0115, 0117, 0119, 0137, 02, 026, 020, 0127, 055, 035 
seroguruhlari ko‘p uchraydi. Ularning ba‘zilari (026, 055, 086, 0119 va boshq.) yosh 
bolalar kolienteriti qo‘zg‘atuvchisidir. 
Patogenezi.
Buzoqlar asosan alimentar yo‘l bilan zararlanadi. Burun tomoq orqali 
yoki ona qornida ham zararlanishi mumkin. Kolibakteriozning ikkita asosiy shakllari 
mavjud- enterotoksemik (ko‘proq uchraydi) va septisemik. Enterotoksemik shaklida 
esherixiyalar ingichka ichak, shirdonda ko‘payib, rivojlanadi. U yerda juda ko‘p 
ekzoenterotoksinlar 
bakteriya 
biomassasi to‘planib, 
o‘lgan bakteriyalardan 
endotoksinlari ajraladi va mahalliy yallig‘lanish jarayonini paydo qiladi. Bundan 
tashqari endotoksinlar limfa sistemasiga o‘tib, buzoq toksemiyadan qisqa vaqtda o‘ladi. 
Septisemiyada esherixiyalar ichak devoridan avval charvi limfa tugunlariga, keyin 
umumiy limfa oqimiga o‘tib, enterit va sepsisga olib keladi. Kolibakteriozning ichak 
shaklini ko‘proq termolabil va termostabil ekzotoksinlar ishlab chiqaruvchi 
esherixiyalar chaqiradi. 
Ko‘pchilik avtorlar fikricha, kolibakterioz patogenezida yoshga bog‘liq anatomo-
fiziologik xususiyatlar : oshqozon shirasining kislotaliligining pastligi, ichak 
epiteliysining o‘tkazuvchangligini ortishi, limfa tugunlar va jigarning qarshiligining 
kamayganligi, qonda gamma-globulinlarning kamligi yoki umuman yo‘qligi muhim 
ahamiyatga ega. Yalpi tug‘ish davrida kolibakteriozning og‘ir o‘tishi, qo‘zg‘atuvchining 
buzoqdan buzoqqa o‘tib, virulentligining ortishi bilan ifodalanadi. Kasallikning paydo 
bo‘lishiga uvuz sutini kechiktirib berish ham olib keladi. 
Immunitet.
Nosog‘lom xo‘jaliklarda birinchi kunida buzoqlarga gamma-globulin 
ichiriladi. 10-14 kundan katta yoshdagi buzoqlarda kolibakteriozga tabiiy immunitet 
bo‘ladi. 

---

51 
Diagnoz
laboratoriyada 
mikroskopik, 
bakteriologik, 
serologik, 
biologik 
tekshirishlar natijasiga asoslanib quyiladi. Hamma vaqt ajratilgan kulturaning 
antibiotiklarga sezuvchanligi aniqlanadi.