161
qo‘zg‘almas ðichoq (2) o‘tkirlangan qirrasiga to‘g‘ri keltirish kerak.
Qo‘zg‘almas ðichoq (2) ni olish uchun vint (9) bo‘shatiladi. Uni
o‘rnatishda esa ort tomonidan kolodka (10) ga kiritiladi.
Òeðki (1) vint (2) yordamida teðki tutgich (3) ga mahkamlangan
(91-rasm). Òeðki tutgichning ustki qismiga sterjen o‘rnatilgan bo‘lib,
unga ðrujina (4) kiydirilgan. Òeðkining materialga nisbatan bosimi
sozlovchi vint (5) orqali rostlanadi.
5.5. «ÒEKSÒIMA» (GERMANIYA) BIRLASHMASINING 8515/1704
RUSUMLI YO‘RMAB ÒIKISH MASHINASI
«Òekstima»(Germaniya) ishlab chiqarish birlashmasining 8515 ru-
sumli tikuv mashinasi asosida bir qancha yo‘rmab
tikish mashinalari
ishlab chiqariladi. Shulardan eng keyingi yaratilgan tikuv mashina-
laridan biri 8515/1704 yo‘rmab tikish mashinasidir. Asosiy valning
aylanishlar soni 7500 ayl/min gacha, baxyasining yirikligi 1,2 –
3,6 mm, baxyaqator kengligi 3 mm, yo‘rmash chokining kengligi
5 mm, tikiladigan gazlamaning qalinligi 4 mm.
Mashina ignalar, chalishtirgichlar, ðichoq va materiallarni diffe-
rensial surish mexanizmlaridan va teðki uzellardan tuzilgan.
Mashina maxsus ish stoliga o‘rnatiladi, uning ikkita ðedali bo‘-
lib, chað ðedali
mashinani ishga tushirishga, o‘ng ðedali esa teð-
kini ko‘tarishga xizmat qiladi. Yo‘rmash ignasi (3) ga ið taqish
uchun iðni g‘altakdan bo‘shatib (92-rasm), yo‘naltirgichlar orqali
taranglash rostlagichi shaybalari orasidan aylantirilib, burchakliklar
(7 va 8) ning teshiklaridan, ilgak (6) ning orqasidan o‘tkazilib,
yo‘naltirgich (5) ning ustki ið yo‘naltirgich
teshigidan, yuqoridan
ðastga igna tutgich (9) dagi o‘ng ið yo‘naltirgich (4) teshigidan
olib o‘tiladi va tikuvchidan nariga tomon yo‘rmash ignasi (3)ning
ko‘ziga taqiladi. Òikish ignasi (10) ga ham ið shu yo‘sinda taqiladi.
Chalishtirgichlarga ið boshqa yo‘rmash mashinalaridagidek taqiladi.
Igna iði yo‘naltirgichi (2) ni sozlash imkoni bor. Buning uchun
vintlar (1) bo‘shatilib, ið yo‘naltirgichlar (2) vertikal surilib, kerakli
holatga keltiriladi. Igna iðining yaxshi
taranglanishi uchun mashi-
nada qo‘shimcha ið yo‘naltirgichlar o‘rnatilgan. Baxyaning hosil
bo‘lishini to‘g‘ri ta’minlash uchun ignaning ostki chalishtirgichga
nisbatan holatini to‘g‘ri o‘rnatish lozim. Bu rostlash stabilizator
yordamida bajariladi va quyidagicha amalga oshiriladi (93-rasm).
Ikkita vint (3) ni bo‘shatib, katta stabiliztor (1) igna (5) ga ðarallel
joylashgunga qadar siljitiladi. Rostlash jarayonida ignaning to‘g‘ri
o‘rnatilganligiga e’tibor qaratilishi lozim. So‘ngra vintlar (3) qoti-
riladi va vint (4) yordamida kichik stabilizator (2) katta stabiliza-
162
tor (3) ga tomon siljitilib qotiriladi. Ostki chalishtirgichning baland-
ligi uning aylanish o‘qidan o‘tkir qismigacha bo‘lgan
masofani
tashkil qiladi va u 62,8 mmga teng bo‘lishi kerak. Chalishtirgich
balandligini rostlash uchun vint (4) ni (94-rasm) bo‘shatib chalish-
tirgich (6) ni kerakli balandlikka o‘rnatib, keyin vint qotiriladi.
Igna (5) chalishtirgich (6) harakat o‘qiga nisbatan 4° 45` da joy-
lashishi kerak.
Igna (5) va ostki chalishtirgich (6) orasidagi masofa 1,8 mm
bo‘lishi kerak. Igna va chalishtirgich orasidagi masofani o‘rnatish
uchun vint (1) ni bo‘shatib, chalishtirgich tutgich (3) ni val (2)
ga nisbatan burab kerakli holatga keltiriladi va vint (1) qotiriladi.
Ustki chalishtirgich (3) ning (95-rasm) uchi uning yuqorigi holatida
igna ðlastinasi (4) ga nisbatan 10 mm balandda joylashishi kerak.
Bu masofa vint (1) ni bo‘shatib, ustki chalishtirgichni chalishtirgich
tutgich (2) ga nisbatan siljitish yo‘li
bilan rostlanib, keyin vint
qotiriladi. Ikkinchi zanjirsimon baxyaqator hosil qilish
chalishtirgichiga ið mashina yon tomoniga o‘rnatilgan disksimon
kulachok (3) dan uzatiladi (96-rasm). Disksimon kulachok (3)
holatini rostlash uchun vint (1) bo‘shatilib, ið yo‘naltirgich (4)
orasidagi masofa 11 mm qilib o‘rnatiladi. Vint qotirilgandan so‘ng
disk kulachogini vintlar (2) bo‘shatilib, tirsakli val (5) ga nisbatan
buriladi va ið yo‘naltirgich (4) ga borib tegadi. Agar chalishtirgich
iði bo‘sh bo‘lsa, diskli kulachok maxovik
aylanishiga qarama-qarshi
92-rasm.
Ignalarga ipni taqish.
93-rasm.
Ignaning stabilizatorga
nisbatan joylashishi.
2
5
4
1
3
9
10
3
1
2
5
6
7
8
4
163
94-rasm.
Igna va
chalishtirgichning joylashish
sxemasi.
4
3
2
1
5
6
95-rasm.
Igna va chalishtirgichning igna
ðlastinkasiga nisbatan joylashishi.
2
1
3
5
4
buraladi. Chalishtirgich iði ko‘ðroq
taranglikda bo‘lsa, disk kulachogi
maxovik aylanishiga qarab buraladi.
Materialni suradigan reykalar (3, 6)
bitta tekislikda elliðssimon trayek-
toriya bo‘ylab
harakatlanadilar
(97-rasm). Kronshteyn (5)ga mah-
kamlangan ikkala tishli reykaning
tishlari igna ðlastinasi (4) ga
nisbatan bir sathda joylashishi
kerak. Ularning joylashish holatini
rostlash uchun vintlar (1 va 2)
bo‘shatilib, tishli reykalar bir-biriga
nisbatan o‘rnatiladi va vintlar qoti-
riladi. Òishli reykalarning igna ðlas-
tinasi sathiga nisbatan ðarallel
harakati ekssentrik (7)
ni burab soz-
lanadi. Ekssentrik holati qisuvchi
vint yordamida rostlanadi. Òishli
reykalar tishlari igna ðlastinasi sat-
hidan 1,4 mm balandlikda joyla-
shishi kerak.
96-rasm. Ið uzatish
qurilmasi.
3
5
1
2
4
164
97-rasm.
Materialni suruvchi tishli reykalarning igna ðlastinkasiga
nisbatan joylashishi.
7
1
2
Do'stlaringiz bilan baham: 
