Бошланғич таълим кафедраси

ЎҚУВЧИЛАРНИ МЕҲНАТ ТАРБИЯСИ АСОСИДА ТЕЖАМКОРЛИК 
ВА ТАДБИРКОРЛИКНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ТАЪЛИМ
ВА ТАРБИЯНИНГ АҲАМИЯТИ 
 
Рапиқов Иброҳимжон Ғаниевич
Наманган ДУ ўқитувчиси
 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш. М. Мирзиѐев томонидан қабул 
қилинган ―Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича 

---

399 
Ҳаракатлар стратегиясида‖ги фармонида олиб борилаѐтган ислоҳатлар янада 
ривожланиши учун шарт-шароитлар яратиш мамлакатимизни мадернизация 
қилиш ҳамда ҳаѐтнинг барча сохаларини либераллаштириш бўйича устивор 
йўналишларни амалга ошириш мақсадида 2017-2021 йилларда Ўзбекистон 
Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналишлари бўйича 
―Ҳаракатлар стратегияси тасдиқланди. Ушбу Ҳаракатлар стратегиясида
иқтисодиѐтни ривожлантириш ва либераллаштиришнинг устувор йўналишлари 
асосида муҳим ўрин эгаллайди. 
-Иқтисодиѐтни ривожлантириш ва либераллаштиришнинг асосида катта 
таркибий ўзгаришларни чуқурлаштириш, миллий иқтисодиѐтнинг етакчи 
тармоқларини модернизация ва дифернизация қилиш ҳисобидан унинг 
рақобатбардошлилигини ошириш масаласи туради. 
-Бутун жаҳонда ―Ўзбек модели‖ номи билан тан олинган ўзимизга хос ва 
мос ривожланиши модел йўлида дадил қадамлар билан бораѐтганимиз , қўлга 
киритилаѐтган иқтисодий ва ижтимоий муваффақиятларнинг бош омили 
бўлмоқда. Пировардида иқтисодиѐтдаги таркибий ўзгаришлар натижасида 
юртимиз кун сайин равнақ топиб, мамлакатимизнинг нафақат шаҳарларида, 
балки қишлоқларида саноат жадал ривожланиб бормоқда, замонавий ишлаб 
чиқариш ва ҳизмат кўрсатиш корхоналари барпо этилмоқда. 
-Ўзбекистон 
Республикаси 
Президенти 
Ш.М.Мирзиѐевнинг 
мамлакатимизни 2016-йилда иқтисодий-ижтимоий ривожлантиришнинг асосий 
якунлари ва 2017-йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим 
устувор 
йўналишларига 
мўлжалланган 
Вазирлар 
Махкамасининг 
кенгайтирилган мажлисидаги маьрузасида ―Барчамиз учун азиз ва қадрли 
бўлган И.А.Каримов орамизда йўқ. Бироқ биринчи президентимиз томонидан 
ишлаб чиқарилган тараққиѐтнинг ―Ўзбек модели‖ ни амалга ошириш ва 
замонавий давлат барпо этиш борасидаги стратегик тамойилларга биз 
ўзлигимизга доимо суянамиз‖деб таькидлаб ўтилади. 
Ҳалқ таьлимини ривожлантириш бўйича 2019-2030 йилгача мўлжалланган 
концепсияси асосида иш юритиш, ҳалқ таьлимини тубдан ислоҳ қилиш йўлга 
қўйиш муаммолари назарий томонлари кўриб чиқилмоқда. 
Таьлим ва тарбияга эьтибор берилган жойда албатта ривожланиш 
тараққиѐти ўз навбвтида фаровонлик ҳукм суради. 
2017-2021 йиллардаги биринчи йўналиш: 
1) Давлвт ва жамият қуриш тизимини такомиллаштиришнинг устувор 
йўналишлари алоҳида белгилаб берилади. 
2) Қонун устуворлигини таьминлаш ва суд-ҳукум тизимини янада ислоҳ 
қилиш. 
3) Иқтисодиѐтни ривожлантириш ва либераллаштириш. 
4) Ижтимоий соҳани ривожлантириш. 
5) Ҳавфсизлик 
миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни 
таьминлаш. 
Жамият ижтимоий соҳасининг энг муҳим таркибий қисмларидан бири 
таьлим-тарбия соҳаси бўлиб, унинг ривожи сиѐсий-хуқуқий, иқтисодий ва 

---

400 
маьнавий соҳаларга бевосита таьсир этали ҳамда ижтимоий соҳалар меьѐрий 
моҳиятини, комолот даражасини белгилаб беради. 
Таьлим ва фан соҳасини ривожлантириш давлат сиѐсати маьно-
мазмундан ва унинг долзарблигидан келиб чиқиб, уни қуйидагича изоҳлаш 
мумкин: биринчидан, яьни таьлим тизими, баркамол авлод кадрларни 
тайѐрлашдаги ўзгаришларни ва янгича ѐндошувлар, замонавий касб соҳаларини 
пайдо бўлгани ҳамда унинг мамлакатимиз шароити билан боғлиқдир: 
иккинчидан, таьлим тушунчаси ижтимоий-иқтисодий тараққиѐти натижасида 
муайян даврдан бошлаб, инсон фаолиятининг алоҳида мустақил соҳасига 
айланиб, жамиятнинг ижтимоий тажрибасиниг кейинги босқичга узатади: 
учинчидан, таьлим инсон шахсининг интеллектуал-маьнавий қирраларини 
шакллантириш, унинг жамият ишлаб чиқариши ва ижтимоий, сиѐсий, 
маьданий, марифий хаѐтида фаол ва муваффақият иштирокини таьминлашга 
қаратилган ҳаракатлар йиғиндиси бўлиб, маьрифат ҳамда билим беришни 
англатади: тўртинчидан фан жамиятининг ижтимоий институтларидан бири 
бўлиб, табиат ва жамия ҳаѐтини акс эттирувчи ижтимоий онг шакли. У катта 
салоҳиятли ижодий куч-қувватни бирлаштириб, маьнавий баркамол инсонни 
тарбиялашга мамлакатда қудратли илмий салоҳиятни яратишда ҳизмат қилади. 
Узлуксиз 
таьлим тизимининг фаолият олиб бориши таьлим 
дастурларининг изчиллиги асосида таьминланади ва қуйидаги таьлим 
турларини ўз ичига олади. 
1) Мактабгача таьлим 
2) Умумий ўрта таьлим 
3) Ўрта-махсус касб-ҳунар таьлими 
4) Олий таьлим 
5) Олий ўқув юртидан кейинги таьлим 
6) Кадрларни малакасини ошириш ва қайта тайѐрлаш 
7) Мактабдан ташқари таьлим 
Таьлим-тарбиявва тиббиѐт масалалари моддий техник базасини 
мустахкамлаш, ижтимоий инфратузилма обьектларини жадал ривожлантириш 
учун 2015 ва 2016-йилларда давлат буджети жами ҳаражатларининг қарийб 60 
фоизини йўналтирилди. Шу жумладан таьлим ва фанни ривожлантиришга 34,3 
фоиз маблағ сарфланди. 
Ялпи ИМ таркибида 10-12 фоизни ташкил этади. Холбуки жаҳон 
тажрибасида бу кўрсаткич 3-5 фоиздан ошмайди. Қарийб 9,5 минг ѐки 
мамлакатимизда фаолият кўрсатаѐтган мактабларни деярли барчасида 
қурилиш, капитал реконструкциясида ва таьмирлаш ишлари амалга оширилади. 
Ўқув масканларининг замонавий ўқув лабаратория мебел жиҳозлари билан 
таьминлангани таьлим сифати ва мазмунига юксак этибор қаратилмоқда. 
Жисмонан соғлом, руҳан ва ақлан ривожланган, мустақил фикрлайдиган, 
ватанга содиқ, қатьий-ҳаѐтий нуқтаи-назарга эга ѐшларни тарбиялаш, 
демократик ислоҳатларни чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини 
ривожлантириш жараѐнида ижтимоий фаоллигини ошириш
―Харакатлар 
стратегияси асосида жадал тараққиѐт ва янгиланиш сари‖ 72-бет 

---

401 
Суқрот ―ўқиб-ўрганмай туриб ҳам фойда ва зарарнинг фарқига ета 
оламан, деган одамни тентак деб билмоқ керак‖ деганлар. Қарайликчи 
атрофимизда шундай одамлар бормикан? 
Сўфи Оллоҳ ѐр ҳазратлари бу сатрларни айнан шундай биродарларимизга 
атаб битгандурлар: