Komunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Registirlar haqida umumiy tushuncha.Suruvchi 
registorlar. 
 
Bir nechta triggerlarni ketma-ket yoki parallel ulash va ularning kirishlarini mantiqiy 
elementlar bilan boshqarish orqali registrlar va sanash qurilmalari sxemalarini hosil qilish 
mumkin. 
Registr deb 
axborotni qabul qiluvchi, saqlovchi, murakkab bo'lmagan o'zgartirishlar 
(chapga va o'nga surish)ni amalga oshiruvchi, hamda axborotni to'g'ri va teskari kodlarda 
uzatuvchi qurilmaga aytiladi. Registrlar ketma-ket kodlarni parallel kodga va aksincha 
o'zgartirishda ham ishlatiladi. Registrlarning asosini triggerlar hosil qiladi va triggerlarni 
ketma-ket yoki parallel ulash orqali registr sxemasi hosil qilinadi. 
Sonning xar bir razryadi registrning razryadiga (saqlovchi triggerga) mos keladi. 
Registrlarning parallel, ketma-ket prinsipda ishlovchi, o'nga va chapga suruvchi, 
hamda reversiv turlari mavjud. 
Parallel prinsipda ishlovchi registrlarda kodlar parallel yoziladi va o'qiladi, ketma-
ket prinsipda ishlovchi registrlarda esa kodlar ketma-ket yoziladi va o'qiladi. 
O'nga va chapga suruvchi registrlar kodlarni o'nga va chapga surish uchun xizmat 
qiladi. 
Quyidagi rasmda D-trigger asosida qurilgan o'nga suruvchi, ketma-ket prinsipda 
ishlovchi registr sxemasi keltirilgan (1-rasm). 
1-rasm 
Har bir taktda “X” kirishdan ikkilik raqamlar ketma-ket kodda kiritiladi, va bitta 
razryadga o'ngga suriladi. 
D-triggeri asosidagi chapga suruvchi registr sxemasi 2-rasmda keltirilgan. 

---

2-rasm 
Reversiv registrlar saqlanayotgan axborotni ham o'ngga, ham chapga surish uchun 
xizmat qiladi 
3-rasm. Reversiv registr 
 
Ichki registrlar. 
Prosessorda ma`lumotni qayta ishlashi ichki registorlarda razryadlanishi bilan bog`liq. 
Registor –bu xotira yacheykasi bo`lib, prosessor ichida joylashgan. Registorda 
razrayadlanishi uning razrayadlarda qayta ishlanishi prosessi bilan bog`liq. Dasturiy 
ta`minot va komandalarning chip orqali bajarilishiga bog`liq. Misol uchun 32 razyadli 
prosessorlar ichki registorlari orqali 32 razryadli komandani bajaradi. Qysiki 32 razrayadli 
ma`lumotlarni porsiyalarga bo`lib, qayta ishlaydi. Zamonaviy barcha prosessorlarning 
registirlari 32 razryadli. 8088 va 386 SX prosessorlarning ichki shina razryadlanishi tashqi 
shina razryadlanishida 2 marotaba ortiq. Bu kabi prosessorni(роловинчатўй va гибрид).
Pentium prosessorlarda ma`lumotlar shinasi 64 razryadli, registerlari 32 razryadli.

---

Bu prosessda 2 ta 32 razryadli parallel konver ishlaydi. Pentium 2 ta 32 razryadli prosessorni 
yig`adi. 64 razryadli shina esa ichki registerlarni tezda to`ldirishda xixmat qiladi. Bu kabi 
arxitekturalarni super skalyar deyiladi.