Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти



Download 6,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet170/214
Sana02.06.2023
Hajmi6,71 Mb.
#948114
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   214
Bog'liq
Ўзбекча Син суюқ олиш тех ва жиҳ Дарслик Криллча 16 шрифт вариант

 
8.4.
Йўлдош ва табиий газларни суюқликка айлантиришнинг 
креогенли технологияси 
 
 
Табиий газларни суюқликка айлантириш технологиясини танлаш 
- СТГ олиш қурилмаларини яратишнинг муҳим босқичи ҳисобланади. 
Бунда мажмуанинг технологик ишончлилиги, унумдорлиги, капитал 
қўйилмалари, истеъмол энергиясининг баҳоси, ишлаб чиқаришга мос 
келадиган 
жиҳозларнинг 
мавжудлиги 
ва 
ишлаб 
чиқариш 
объектларининг бошқа кўрсатгичлари ҳисобга олинади. 
Табиий газни суюқликка айлантиришнинг ҳар қандай оддий 
цикллари ҳам дроселлаш Жоуль-Томсон самарасига асосланади. У 
кичик коэффициентли суюлтириш ҳолати билан тавсифланади, 
мажмуани қуриш таркибида газни тақсимлаш тизимлари мавжуд 
бўлганда паст энергияли истеъмол билан таъминлайди. Бундай 
шароитда юқори босимли энергиянинг катта қисми магистраль 
газузатмалари ҳисобига таъминланади. 
Циклда турбодетандерларни қўллаш технологик жиҳатдан 
самарали ҳисобланади. Ҳозирги кунда бу технология асосида 
турбодетандерлар ―Шуртаннефтгаз‖ МЧЖ ва ―Муборакнефтгаз‖ 
МЧЖ га қарашли қатор газ конларида самарали қўлланилмоқда. Бу 
ҳолатда газни совутиш ва суюлтириш турбодетандер томонидан ишни 
тугалланиши ҳисобига содир бўлади. Шундай қилиб, турбодетандерда 
олинадиган энергия ҳисобига жараѐн самарали амалга оширилади, 
ундан цикл параметрларига мос равишда газни сиқиш жараѐнида
фойдаланилади.
Газ олдиндан совутилганда суюқликка айланиш коэффициенти 
амалда ошади ва энергия харажатини камайтиради. Табиий газни 
дроселлаш циклларида олдиндан пропан ѐки фриѐнли буғ 
компрессорли совутиш машиналарида минус -30
0
С – минус 40
0
С гача 
ҳароратгача пасайтирилганда суюқликка айланиш коэффициентини 


274 
10-17% дан 35-40% гача ошириш мумкин, суюқликка айланишни 
солиштирма иши 2 дан 0,8-0,7 кВт соат/кг.га пасаяди. 
Табиий газни суюқликка айланиш ҳароратида совутишнинг 
иссиқликка алмашиниш ҳисобига азот билан совутишни қўллашнинг 
имкониятига йўл очилади. Азот циклида ишлатиладиган қурилма 
оддий ҳолатда икки контурли ҳисобланади.
Kоnоко Pfillips компанияси томонидан СТГни ишлаб чиқариш 
технологияси суюлтиришнинг каскад жараѐнидан фойдаланилади. 
Хом газ биринчи босқичда газни тайѐрлаш блокига берилади ва у ерда 
углерод газидан, водород сульфиддан ва сувдан тозаланади, ундан 
кейин эса табиий газни суюлтириш блокига берилади. Суюлтириш 
блокида олдиндан тайѐрланган табиий газ минус -162
0
С гача 
кетма-кет жойлаштирилган иссиқлик алмаштиргичларнинг хладагент 
оқими билан совутилади. Бу технологияда хладагент сифатида пропан, 
этилен ва метандан фойдаланилади. Олинган СТГ резервуарда сақлаш 
учун сиқилади (компресланади).
Бундан ташқари дунѐда СТГни ишлаб чиқаришда саноатда 
ўзлаштирилган 
Shell 
технологияси 
ҳам 
қўлланилади. 
Бу 
технологиянинг бошқа технологиялардан фарқи СТГни олишда 
хладагенти икки марта аралаштирилган (Dоuble Мiхеd 
Rеfrigеrаnt-DMR) жараѐни қўлланилади. Аралашмали хладагент азот, 
метан, этан ва пропандан иборат бўлади. У технологик чизиқларда 
минус -162
0
С гача совутишда фойдаланилади.
Хладагентни совутиш цикли технологияси (МРC) компанияси
China Оil HBP Kkience & Теchnоlоgye Kоrpоrаtion LTD томонидан 
ишлаб чиқарилган ҳар хил қайнаш нуқталарида аралашма (Н
2
+C
1
-C
5

кўп босқичли циклларда қўлланилади.
СТГни ишлаб чиқариш технологияларини ўзаро таҳлилий 
маълумотларидан келиб чиқиб, Ўзбекистон шароитида қурилмаларни 
қуришда Yefntаi Jеrеh Pеtrоlеuм Equipмеnt & Теchnоlоgye фирмаси 
технологияси асосида газ аралашмаси хладагентларидан 
тозалангандан кейин табиий газни суюқликка айлантиришда қўллаш 
афзал ҳисобланади. Бундай таклифни тўлақонли қўлланилиши учун 
қурилмада асосий блоклар ва баҳоловчи кўрсатгичлар мавжуд бўлиши 
керак. Қурилиш тизимига технологик жамланма, бошқариш тизими ва 
уларга боғлиқ бўлган ѐрдамчи қурилмалар киритилади.
Жиҳозларда хладагент сифатида табиий газни суюқликка 
айлантиришда аралашмали криогенли қоришма қўлланилади. Хом 
табиий газ компрессор тизимининг табиий газни совутиш блокига 


275 
кириб келади. Ундан кейин 5,0 МПа босимгача сиқилган табиий газ 

2
, H
2
S, Hp, H
2
О, ароматик углеводородларни ажратиш учун тозалаш 
тизимида тўпланади. Тозаланган газ тайѐрлангандан кейин газни 
суюлтириш учун совутгичга тўпланади, олдиндан совутиш учун унга 
криоген аралашмасининг қоришмасини иссиқлиги узатилади, жараѐн 
кетма-кетлик 
тартибида 
қадамма-қадам 
амалга 
оширилади. 
Совутгичдан кейин суюлтирилган табиий газнинг босими 0,1 
МПа.гача пасайтирилади, кейин суюлтирилган газ сақлаш сиғимига 
тўпланади. Масалан, 200000 м
3
ҳажмдаги табиий газдан 138,6 т/кун 
миқдорида бир йилда эса 50000 т/йил СТГ олинади. 
Шундай қилиб табиий ва йўлдош газларни суюқликка 
айлантиришда хладагент аралашмасини қўллаб циклик суюқликка 
айлантириш технологиясини қўллаш тавсия қилинади.

Download 6,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish