Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
12 

Metin boyu: 2000 sözcük 

Sözcük sayısı: Yaklaşık 1.000.000 
Brown derleminin ilk hazırlandığındaki içeriği Çizelge-2'de gösterilmiştir. Tümüyle insanlar 
tarafından hazırlanan bu derlemde sözcükler niteliklerine göre etiketlenmiştir. Çizelge-3'te kullanılan 
etiketler (Part-of-speech tags: POS tag) ve açıklamaları verilmiştir. Açıklama kısmında örnekler İngilizce 
verilmiştir. Günümüzde sözcüklerin etiketlenmesinde kural temelli, olasılık temelli ve öğrenmeye dayalı 
yöntemler kullanılmaktadır. Böylece DDİ alanında çalışanlar, DDİ'nin sağladığı olanakları kullanarak 
kendileri için yararlı bir aracı geliştirmektedir. 
Çizelge-2: Brown Derlemindeki Konular 
Metin türü 
Metin 
sayısı 
Oran 
% 
Metin türü 
Metin 
sayısı 
Oran 
% 
Haberler 
44 
8,8 
Güncel töre 
48 
9,6 

Siyasi

Kitap 

Spor 

Dergi 

Toplumsal 
Anı 
75 
15 

Spor haberleri 

Kitap 

Ekonomi 

Dergi 

Kültürel 
Çeşitli 
30 
6 
Köşe yazıları 
27 
5,4 

Kamu belgeleri 

Köşe yazıları 

Kurumsal raporlar 

Günlük yorumlar 

Sanayi raporları 

Başyazı 

Üniversite kataloglar 
Yorumlar 
17 
3,4 

Sanayi yayınları 

Tiyatro 
Eğitim 
80 
16 

Kitap 

Doğa bilimleri 

Müzik 

Eczacılık 

Dans 

Matematik 
Dini yayınlar 
17 
3,4 

Sosyal bilimler 

Kitaplar 

Siyasal bilgiler 

Dergiler 

Uygarlık 

Risaleler 

Teknoloji 
Beceri ve uğraşlar 
36 
7,2 
Kurgu 
29 
5,6 

Kitaplar 

Roman 

Dergiler 

Hikâye 
Amerikan İngilizcesi için sözel derlem de 1990'da hazırlanmıştır. Bu derlem telefon santrali 
üzerinde geçen telefon konuşmalarından derlenmiştir. Santral derlemi olarak adlandırılan bu derlemde 
altışar dakikalık 2430 konuşmanın kaydı yer almaktadır. Kaba bir hesaplama ile 243 saatlik ses kaydının 
yazılı biçimidir. Bu tür derlemler dilin sözel incelemeleri için gerekli olduğu kadar konuşmayı yazıya 
aktarma çalışmaları için de gerekli olmaktadır. 
Brown derleminde kullanılan etiketleme yöntemine bakıldığında çok ayrıntıya inildiği 
görülmektedir. Hazırlanacak her derlemin bu ayrıntıda olması gerekmemektedir. Bazı derlemlerde 
yalnızca sözcüklerin temel niteliklerinin etiket olarak verildiği görülmektedir. Bunun DDİ çalışmaları için 
yeterli olduğu savunulmaktadır. Brown derlemi Amerikan İngilizcesi için hazırlanmıştır dolayısıyla bu 
dilin gerektirdiği bazı özellikleri derleme yansıtmak gerekmiştir. Türkçe için hazırlanacak bir derlemde 
bu derlemde yer alan her etiketin kullanılması gerekmemektedir. Diğer bir deyişle her dil için 
hazırlanacak derlemde kullanılacak etiketlerin o dil için gerekli olması gerekir. 

---