Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar

Tayanch tushunchalar:
Ekoestetika, dizayn, san’at, Xalq amaliy san’ati, Tabiat, Ekologik 
estetika.
Jamiyat rivojida tabiatga estetik munosabatning shakllanishi. Tabiatning estetik jihatlari.
Ke ying i ikk i a srda n o rt iq vaqt mo ba yn id a est et ika ni faqat sa n’at fa ls a fa s i 
s ifat ida t a lq in q ilis h haq iq at ga z id ek a ni ma ’lu m bo ‘lib qo ld i. CHu nk i ast a-s ek in
«san’at estet ikasi» yo nida yana boshqa «estetikalar » pa ydo bo‘la boshladi. 
U lar ning ba ’z ilar in i e st et ik fao liyat , est etik so ha ka bi at a ma lar bila n no mla s hg a
ur inib ko ‘rd ik. B iro q bu nda y yo nda s hu v do imo nazar iy c ha lka s hlik larga o lib
ke ld i, ho z ir ha m o ‘s ha nda y ma nz ara ni ko ‘r is h mu mk in. M as a la n, e st et ik fao liyat
dega nimiz da sa n’at ni t us hu na miz, bo r ingk i, u nga d iz a ynn i ha m qo ‘s h is h 
mu mk in. Le k in t abiat ni yo k i spo rt ni e st et ik fao liyat de b a yt o lma ymiz, u lar ga
t aa lluq li na zar iya lar ni e st et ik a so hasi de yis h ha m q iyin. CH u nk i mo hiyat a n u lar
est et ik fao liyat e mas, ba lk i est et ik xu su siyat lar na mo yo n bo ‘lad ig a n vo qe lik va
u lar bo ras idag i naz ar iya lar n i e st et ik a ning q is mla r i de b at as h ha m u larg a
nis bat a n t o ‘g‘r i e ma s ; bu nd a y at a ma bila n biz est et ika t ar ix i, est et ika nazar iya s i,
est et ik mada n iyat s ingar i fa nn ing «k at t a-k ic h ik » bo ‘limlar in i naz arda t ut a miz.
Ana s hu nda y har xillik lar ko ‘pg ina ada biyo t larda, hat to est et ik a lug ‘at ida ha m 
t ez-t ez uchra b t urad i
1
. Ularda n qut u lis h maq sad id a biz est et ik a ning ikk i 
qat o rdan ibo rat t urlarg a bo ‘ lga n ho ld a t asnifla s ht ir is hn i ma q sadg a mu vo fiq de b 
o‘yla ymiz. Bir inchi qatorni estetikaning eng miqyosli turi – san’at estetikasi, 
ikk inc hi q at o rni e sa, qo lg a n barc ha, no sa n’at est et ik o b’e kt ga aso s la nga n e st et ik
nazar iya lar t as hk il et ad i. U lar – t a biat est et ika s i, t ur mus h est et ika s i, me hnat
est et ika s i, t exn ika e st et ik as i va spo rt est et ik as i. Sa n’at est et ik as in i a lo hida,
ke ying i bo b larda ko ‘r ib c h iq is h imiz ni nazarda t ut ib, ho z ir no sa n’at o b’ekt la r
est et ika s i qat o rida g i est et ik na zar iya la r t ur lar in i q is qa c ha na zarda n o ‘t kaz a miz.
Tabiat haq ida gap ket ga nd a, «t a biat ni a s ras h», hat to «t abiat ni q ut qar is h » 
dega n so ‘z lar ni t ez-t ez e s hit a miz. Xo ‘s h, t abiat ni k imd a n a sras h va qut qar is h 
kerak ? Oda md a n, ja miyat da n. De ma k, o da m, mark sc hila r t a’r iflag a nide k ,
t abiat ning bir q is mi e ma s, u ni o da m bir- bir ini bo ‘ys u nd ir ga nid ek bo ‘ys u nd ir is h i,
«o lamni tubdan o‘zgart irishi» mumk in emas. Aks ho lda, oxir-oqibat insoniyat , 
ha yvo no t va na bo tot dunyo s i ha lo kat ga ma hku m et ilis h i muqarrar .
Ke ying i bir asr mo ba yn id a inso n t a fakkur in ing q udrat i, fa n-t e xnik a
t araqq iyo t i 
ja ho nning
de ya r li 
barc ha
siv iliz at s iya la shg a n 
mint a qa lar id a
la ndsha ft ning (er yu z i ma nzara sin ing ) o ‘zgar ish iga, bu z ilis h iga o lib ke ld i.
Ma sa la n, birg ina su v o mbo r lar in i o lib ko ‘ra ylik . Ho z irg i pa yt da ming la b k va drat
k ilo met r t akro rla nma s la ndsha ft su v o st id a qo lib ket d i. Va ho la nk i, la nd s ha ft
1
Қаранг: Эстетика. Словарь. С. 35, 276, 421. 

---