8-mavzu. Moddiy, mehnat haqi va ustama xarajatlari hisobi mavzu rejasi: Xarajatlar to‘g‘risida tushuncha

 
 
 
 
 
 
 
 
2. Xarajatlarni hisobini tashkil qilishning xuquqiy-me’yoriy asoslari. 

---

3. Xarajatlarni guruhlanishi. 
Xarajatlar hisobi buxgalteriya hisobi vazifalaridan kelib chiqib quyidagi elementlar 
bo‘yicha guruhlanadi: 
Mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining guruhlanishi 
Guruhlanish turi 
Xarajat turlari 
Ishlab chiqarish jarayonidagi 
iqtisodiy o‘rniga qarab 
Asosiy va doimiy 
Tarkibiga qarab 
Kompleks va bir elementli 
Tannarxga o‘tkazish usuliga 
qarab 
To‘g‘ri va egri 
Ishlab chiqarish hajmiga qarab 
O‘zgaruvchan va o‘zgarmas 
Yuzaga kelishiga qarab 
Doimiy va bir vaqtli 
Ishlab chiqarish jarayonida 
ishtirok etishiga qarab 
Ishlab chiqarish va tijorat 
Samaradorlikka qarab 
Samarali va samarasiz 
Xarajatlar tarkibi O‘zbekiston Respublikasida «Mahsulot (ish va xizmat)larni ishlab 
chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi 
to‘g‘risidagi Nizom»da belgilab qo‘yilgan. Ushbu Nizomga muvofiq xarajatlar ikki 
guruhga bo‘linib hisobga olinishi belgilangan: 
1. Mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar; 
2. Mahsulot tannarxiga kiritilmaydigan xarajatlar. 
Bundan tashqari, moliyaviy faoliyat bo‘yicha hamda favqulodda xarajatlar alohida 
hisobga olinadi. 
Xarajatlar tarkibi O‘zbekiston Respublikasida «Mahsulot (ish va xizmat)larni ishlab 
chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi 
to‘g‘risidagi Nizom»da belgilab qo‘yilgan. 
“Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига
ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида. 2016 йил 13 апрель. № ЎРҚ-
404.
«Маҳсулот
(ишлар,
хизматлар)ни
ишлаб
чиқариш
ва
сотиш
харажатларининг таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш
тартиби тўғрисида»ги 54- сонли Низом. 1999 йил 5 февраль.
«Қарзлар бўйича харажатлар» номли 24-сон БҲМС.
«Хўжалик
юритувчи
субъектларнинг
молия
хўжалик
фаолияти
бухгалтерия ҳисоби счётлар режаси ва уни қўллаш бўйича Йўриқнома»
21-БҲМС.

---

Yuqoridagilardan kelib chiqib xarajatlar quyidagicha guruhlanadi: