M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

OLTINCHI BO B.
M O L IY A O R G A N L A R ID A B U D JE T IJROSI
H A Q IDA G I H ISO B O T
1. O 'Z B E K I S T O N R E S P U B L IK A S I D A V L A T B U D JE T I I J R O S I 
T O ‘G ‘R IS ID A G I H IS O B O T N I T A S H K IL Q IL IS H
O ‘zbekiston R espublikasi D avlat budjeti ijrosi to‘g ‘risidagi hisobot 
m uhim d avlat tad b iri hisoblanadi. O ‘zbckiston Respublikasi D avlat 
budjeti ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobot tegishli hisobot davri uchun m a’lum 
tizim ga solingan reja va haqiqiy ko'rsatkichlam i um um lashtirish 
usulidir. B u h iso b o t m am lakat iqtisodiyotida davlat boshqaruvi vositasi 
hisoblanadi v a 0 ‘zbekiston Respublikasi D avlat budjeti ijrosi jarayoni 
ustidan tezk o r boshqarish uchun katta aham iyatga ega. Hisobot 
yordam ida d a v la t budjeti ijrosi jarayoni, budjet darom adlarining kelib 
tushishi, tasd iq lan g an davlat budjetida k o ‘zda tutilgan tadbirlar uchun 
qilingan m a b la g ‘lam in g xarajat qilinishi ustidan nazorat am alga 
oshiriladi. H iso b o t asosida m oliya organlari budjet ijrosi b o ‘yicha 
budjet tashkilotlari va bank m uassasalari tom onidan am alga oshirilgan 
ishlami iqtisodiy tahlil qiladi. B uxgalteriya hisoboti obyektiv, to ‘g ‘ri, 
to ‘la, tushunarli v a aniq bo‘lishi, belgilangan shakllar va uning tegishli 
ko‘rsatkichlari to ‘la hajm da o ‘z vaqtida tuzilishi va taqdim etilishi kerak 
b o ‘ladi.
0 ‘zbekiston R espublikasi M oliya vazirligi tomonidan belgilangan 
yagona shak llar b o ‘yicha buxgalteriya hisobi m a’lumotlari asosida Davlat 
budjeti ijrosi t o ‘g ‘risidagi hisobot tuziladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi 
D avlat budjeti ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobotni tuzish ishlarida m oliya 
organlari, b u d je t tashkilotlari va bank m uassasalari qatnashadi. U lam ing 
har biri b u d jet ijrosi b o ‘yicha unga yuklatilgan funksiyalarga doir 
m a ’lum otlar aso sid a budjet ijrosi to ‘g‘risidagi hisobotni tuzadi.Budjet 
ijrosi to ‘g ‘risid ag i hisobotlar davriy va yillik hisobotlarga b o ‘linadi. 
Davriy h isobot o y lik va chorak hisobotlarga boMinadi. Davriy hisobotlar 
yillik h isobo tga nisbatan ancha qisqa, ularda shakllar va k o ‘rsatkichlar 
soni kam , y u q o ri tashkilotlarga va boshqa organlarga topshirish 
m uddatlari qisq a b o ia d i. Y illik hisobotda keltiriladigan ko ‘rsatkichlar 
davriy hiso b o tlard ag ig a nisbatan budjet ijrosini keng ifodalaydi.
100

---

H isobotlar individual va y ig ‘m a hisobotlarga boMinadi. Individual 
hisobotlar davlat budjeti ijrosida qatnashuvchi har bir organ tom onidan 
tuziladi. Individual hisobotlarga m o liy a organlarining o ‘zlari ijro etayotgan 
budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobotlar, budjet tashkilotlari xarajatlar 
sm etalarining ijrosi to‘g ‘risidagi hisobotlar va bank m uassasalarining 
respublika budjeti ijrosi to‘g ‘risidagi hisobotlari kiradi. Y ig ‘m a hiso- 
botlarda budjet ijrosi to‘g ‘risidagi um um lashtirilgan m a ’lum otlar 
b o ‘ladi. Y ig ‘m a hisobotlar m oliya organlari, budjet tashkilotlari va bank 
m uassasalarining individual hisobotlari asosida tuziladi.
M oliya organlari o ‘zlari ijro etayotgan budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi 
hisobotlam i o ‘zlari bcvosita tuzadi va budjet ijrosida qatnashuvchi 
boshqa organlam ing hisobotlarini tayyorlash va tuzish b o ‘yicha katta 
tashkiliy ishlam i amalga oshiradi.
M oliya organlarining hisoboti m a ’lum tizim ga soling an budjet 
ijrosi to ‘g ‘risidagi reja va haqqiqiy k o ‘rsatkichlam i um um lashtirish 
va solishtirish usulidir. M oliya organlarining hisobotida d av lat budjeti 
darom adlari va xarajatlari, bank m uassasalaridagi pul m a b la g ‘lari va 
budjet ijrosi natijalari qayd qilinadi.
Quyi m oliya organlarining h isobot taqdim etish m ud dati v a tartibi 
yuqori m oliya organlari tom onidan y ig ‘m a hisobotning o ‘z vaqtida 
taqdim etilishining ta ’minlashini hisobga oigan holda belgilanadi.
H ar b ir m oliya organi budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobotni yuqori 
m oliya organiga va tegishli hokim iyatga taqdim etadi.
2. O lZ B E K IS T O N R E S P U B L IK A S I D A V L A T B U D J E T I I J R O S I
T O ‘G ‘R IS ID A G I M O L IY A O R G A N L A R IN IN G H I S O B O T I
Y uqorida aytilganidek, davlat bu djeti ijrosi to ‘g ‘risida oylik, chorak 
va yillik hisobot tuziladi. Bu h isob o tlar m ahalliy budjetlar b o ‘yicha 
Q oraqalpog‘iston Respublikasi m o liy a vazirligi va m ahalliy m oliya 
organlari tom onidan tuziladi.
O y lik h iso b o t
0 ‘zbekiston Respublikasi M oliya vazirligi tom onidan m ah alliy
budjetlar ijrosi to ‘g ‘risidagi m a ’lum otlam i aks ettiruvehi « M ah alliy
101

---

budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi m a ’lum otnom a» shakli (3-shakl), m ahalliy 
budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi kodlashtirilgan hisobot shakli va m ahalliy 
bud jetn in g aniqlangan rejasi to ‘g ‘risidagi m a’lum otlam i aks ettiruvchi 
m a ’lum otnom a shakli ishlab chiqilgan.
B u djet ijrosi to ‘g ‘risidagi o y lik hisobot qisqa b o ‘lib, unda budjetning 
darom adlari va xarajatlari ijrosi to ‘g ‘risidagi asosiy k o ‘rsatkichlar 
beriladi. O ylik hisobotda darom adlar bir qancha boM imlaming boblari 
yoki paragrafiari b o ‘yicha guruhlashtiriladi ham da b o ‘lim lar va 
boM im lam ing paragrafiari b o ‘y ich a ko‘rsatiladi, xarajatlar esa b o ‘limlar 
yoki b o ‘lim lar guruhi b o 'y ic h a q ayd qilinadi.
M ah alliy budjetning aniqlangan rejasi va ijrosi b o ‘yicha oylik hisobot 
m ahalliy budjetlar ijrosi to ‘g ‘risidagi kodlashtirilgan hisobotdir.
M ahalliy budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi oylik hisobotning «Darom adlar» 
qism id a darom adlar b o ‘lim larining paragrafiari b o ‘yicha «Aniqlangan 
reja», «A niqlangan rejaning ijrosi» va «Aniqlangan reja ijrosining 
foizi» keltiriladi. M ahalliy b u d jet ijrosi to‘g ‘risidagi oylik hisobotning 
«X arajatlar» qism ida xarajatlar b o ‘limlarining paragrafiari b o ‘yicha 
«A niqlangan reja», «A niqlangan rejaning ijrosi» va «A niqlangan reja 
ijrosining foizi» keltiriladi. M ahalliy budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi oylik 
hisob otda budjet darom adlari va budjet xarajatlari balans sifatida 
beriladi. U ning «D arom adlar» qismida hisobot davrida olingan 
daro m ad lam in g um um iy sum m asi bilan bir qatorda yil boshiga qolgan 
b udjet m ab lag ‘larining qoldiq sum m asi ham k o ‘rsatiladi. Hisobotning 
«X arajatlar» qism ida hisobot davrida budjet xarajatlarining um um iy 
sum m asi bilan darom adlam ing xarajatlardan oshgan sum m asi, budjet 
m ab lag ‘larining erkin qoldiq sum m asi va aylanm a kassa m ablag‘lari 
sum m asi ham k o ‘rsatiladi.
O ylik hisobot tarkibida «K assa xarajatlarining bo‘lim lar va guruhlar 
b o ‘y ic h a taqsim lanishi» beriladi. Bunda kassa xarajatlari har b ir b o ‘lim 
b o ‘y ic h a ish haqi va unga tenglashtirilgan to ‘lovlar, ish beruvchilam ing 
ajratm alari, kapital qo‘yilm alar, boshqa xarajatlar, rivojlantirish fondiga 
o ‘tkazilgan sum m alar kabi guruhlarga bo‘lingan holda k o ‘rsatiladi.
«M ahalliy budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi m a’lum otnom a»da (3-shakl) 
d arom adlar v a xarajatlar tu rlari b o ‘yicha «Aniqlangan reja», «Aniqlan-
102

---

gan rejaning ijrosi» v a «Aniqlangan reja ijro sinin g foizi», ham da 
«Aniqlangan reja ijrosining aniqlangan rcjad an farqi» keltiriladi. B u 
m a ’lum otnom aning «D arom ad turlari» qism id a h iso bo t davrida olingan 
darom adlam ing um um iy summasi bilan bir q ato rd a yil boshiga qolgan 
budjet m ablag‘larining qoldiq summasi, uning «X arajat turlari» qism ida 
esa hisobot davrida budjet xarajatlarining u m u m iy sum m asi bilan birga 
darom adlam ing xarajatlardan oshgan sum m asi, b udjet m ablag‘larining 
erkin qoldiq sum m asi va aylanm a kassa m a b la g ‘lari summasi ham
k o ‘rsatiladi.
M oliya organlari budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi o y lik hisobotlam i o ‘zlari 
ijro etayotgan budjetning buxgalteriya hisob i m a ’lumotlari, budjet 
m ab lag iarin i bosh tasarru f qiluvehilam ing oy lik hisobotlari va bank 
m uassasalarining oylik hisobotlari asosida tuzadi.
Budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi y ig ‘ma oylik h iso b o tlar tegishli m oliya 
organlari tom onidan o ‘zlari ijro etayotgan b u d jet ijrosi to ‘g ‘risidagi 
hisobot m a’lum otlariga quyi budjetlam ing ijro si to ‘g ‘risidagi hisobot 
m a ’lumotlarini ham q o ‘shish y o ‘li bilan tuziladi.
C h o ra k h isobot
M ahalliy budjet ijrosi to‘g ‘risidagi chorak hisob oti oylik hisobotga 
nisbatan anchagina keng m a’lum otlarga ega b o ia d i. Chorak hisobotida 
m a’lum otlar yil boshidan jam i o 'sib borish tartib id a k o ‘rsatiladi. V iloyat, 
turnan va tum anlarga b o ‘lingan shahar bo‘y ic h a u m um iy y ig ‘m a chorak 
buxgalteriya hisobotlari chorak hisobotining shakllari b o ‘yicha ham m a 
quyi budjetlam ing ijrosi to ‘g‘risidagi m a’lum otlam i ham q o ‘shgan holda 
tuziladi.
M ahalliy budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi ch o rak hisoboti tarkibiga 
quyidagilar kiradi:
1. Budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi balans (0 5 2 4 2 0 1-shakl).
2. Budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobot:
1) darom adlar (0524202-shakl);
2) xarajatlar (0524204-shakl);
3) xarajatlam ing ayrim turlari budjet tasnifining parag raf va 
moddalari b o ‘yicha taqsim lanishi (0524205-shakl).
103

---

3. 
B udjet 
tashkilotlarining 
tarm oqlari 
b o ‘yicha shtatlar va 
kontingentlari rejasining bajarilishi to ‘g‘risida hisobot (0524203-shakl).
4. Tejalgan va rivojlantirish fondiga o ‘tkazilgan budjet m ablag‘lari 
to ‘g ‘risida hisobot (0524206-shakl).
5. R ivojlantirish fondi m ablag‘larining kelib tushishi va ishlatilishi 
to ‘g ‘risida ch o rak hisoboti (0524207-shakl).
C horak h iso b o tig a tushuntirish xati ilova qilinadi.
B u d je t ijro si to ‘g ‘risid a g i b alan s
Bu balans (0 5 2 4 2 0 1-shakl) m oliya organlari tom onidan bosh-jum al 
(vedom ost) va an alitik schyotlar bo‘yicha tuzilgan aylanm a vedom ostiar 
asosida tuziladi. B udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi balans tuzilgunga qadar 
aylanm a vedom ostiar m a ’lumotlari bosh-jum aining tegishli m a ’lum otlari 
bilan solishtirib chiqiladi. 0 ‘zaro hisob-kitoblar, budjetlardan berilgan 
va ulardan olin g an m ab lag ‘lar schyotlarida hisobot davrining oxiriga 
b o ‘lgan qoldiqlari chorak balansning aktivida debetli qoldiqlari, passivida 
esa kreditli q o ld iqlari k o ‘rsatiladi.
Budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi balansning aktiv qismi besh b o ‘lim dan 
iborat bo‘lib, u n in g «Pul m ablag‘lari» b o ‘lim ida m ahalliy budjetning 
asosiy jo riy h iso b v ara g ‘idagi, kapital qo‘yilm alar va boshqa tadbirlam i 
m oliyalashtirish u ch u n budjetning bankdagi m ablag‘lari va m ahalliy 
budjetlarda turuv chi budjet m ablag‘larini tasarruf qiluvchilam ing 
depozit h iso b v arag ‘idagi mablagMarining hisobot davri oxiridagi qoldiq 
sum m alar k o ‘rsatiladi. Balansning «X arajatlar» b o ‘limida m uayyan 
m ahalliy budjetning hisobot davri ichida am alga oshirgan kassa xarajatlari, 
«Berilgan ssudalar» b o ‘lim ida esa quyi m ahalliy budjetlarga berilgan, 
ammo hisobot d avri oxirida quyi m ahalliy budjetlar tom onidan hali 
qaytarilm agan ssudalar summasi k o ‘rsatiladi. B udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi 
balansning «H isob-kitoblar» boMimida respublika budjeti bilan o ‘zaro 
hisob-kitoblar va m ahalliy budjetlar bilan o ‘zaro hisob-kitoblarga doir 
m a ’lum otlar keltirilsa, uning « 0 ‘tkazilgan m ablag‘lar» bo‘lim ida esa 
respublika b udjetiga o ‘tkazilgan m ablag‘lar va mahalliy budjetlarga 
o ‘tkazilgan m a b la g ‘larga doir m a’lum otlar keltiriladi.
104

---

B udjet ijrosi to ‘g ‘risidagibalansningpassiv qism i h am b csh b o iim d a n
iborat b o ‘lib, uning «Darom adlar» b o ‘lim ida budjet darom adlari va 
aniqlanilm agan tushum lar sum m asi k o ‘rsatiladi. Balansning « O lin gan
ssudalar» b o iim id a respublika budjetidan va yuqori m ahalliy b u d jetdan
olingan budjet ssudalarining hisobot davri oxiridagi hali q aytarilm agan
sum m alari k o ‘rsati!sa, uning «H isob-kitoblar» b o ‘lim ida esa re sp u b lik a 
budjeti bilan, ham da m ahalliy b ud jetlar bilan o ‘zaro h iso b -k ito b lar 
bo ‘yicha m uayyan budjet tom onidan berilm agan sum m alar k o ‘rsatiladi. 
B alansning passiv qism ini «O lingan m ab lag ‘lar» b o ‘lim ida re sp u b lik a 
budjetidan va m ahalliy budjeîlardan o ‘zaro hisob-kitoblar b o ‘y ic h a
olingan m ab lag 'la r summalari k o 'rsa tilsa, uning «N atijalar» b o ‘lim id a 
esa budjet ijrosining natijasini k o ‘rsatuvchi sum m a aks ettiriladi.
Budjet ijrosi to ‘g ‘risid ag i hisobot
B u d jctijro sito ‘g ‘risidagi chorak hisobotning «D arom adlar» (0 52 42 02 - 
shakl) qism ida budjet tasnifi har b ir b o ‘lim ining paragraflari b o ‘y ic h a
kelib tushishi rejalashtirilgan darom adlar (belgilangan) sum m alari, h a m d a
ulam ing haqiqatda kelib tushganini k o ‘rsatuvchi (bajarilgan) su m m alar 
aks ettiriladi. Hisobotning bu qism ida darom adlam ing um um iy sum m asi 
bilan b ir qatorda daromadlardan xarajatlam in g ko ‘payishi (taq ch illik) 
ham da xarajatlam i qoplash uchun ajratilgan m ablag‘lardan tash q ari, 
budjetlam ing yil boshiga qolgan m ab lag ‘lar qoldiqlari sum m alari ham
aks ettiriladi.
B udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi chorak hisobotning «X arajatlar» (0 5 2 4 2 0 4 - 
shakl) qism ida budjet tasnifining h ar b ir b o ‘lim ining boblari, p aragraflari 
va m oddalari b o ‘yicha aniqlangan, m oliyalashtirilgan ham da bajarilg an
(kassa xarajati, haqiqiy xarajat) x arajatlam i aks ettiruvchi su m m alar 
beriladi. H isobotning bu qism ida xarajatlar um um iy sum m asi b ila n b ir 
qatorda darom adlam ing xarajatlardan oshgan qism i sum m asi, b u djet 
m ab lag iarin in g erkin qoldiq sum m asi va aylanm a kassa m a b la g ‘lari 
sum m asi ham aks ettiriladi.
B udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi chorak hisobotning «X arajatlam ing ay rim
turlarining budjet tasnifini p arag ra f va m oddalari b o ‘yicha taq sim la n ish i»
105

---

(0524205-shakl) qism ida xarajatlam ing turlari b o ‘yicha, aniqlangan, 
m oliyalashtirilgan h am da bajarilgan xarajatlar (kassa xarajati, haqiqiy 
xarajat)ga doir m a ’lum otlar keltiriladi.
B udjet tashkilotlarining tarm oqlari bo‘yicha shtatlar va kontingentlar 
rejasining bajarilishi to ‘g ‘risid a hisobotda (0524203-shakl) budjet tasnifi 
h ar b ir b o ‘lim ining b oblari, paragraflari va turkum lari b o ‘yicha hisobot 
davri oxiridagi aniq m iqdor keltiriladi.
Tejalgan va rivojlantirish fondiga o‘tkazilgan budjet m ablag‘lari 
to‘g lrisidagi hisobotda (0524206-shakl) mahalliy budjetda turuvchi budjet 
tashkilotlarida hisobot choragining oxirgi kuniga tejab qolingan va budjet 
tashkilotining rivojlantirish fondi bo‘yicha talab qilib olgunga qadar depozit 
hisobvarag‘iga o ‘tkazilgan mablagMar to‘g ‘risidagi m a’lumotlar har bir 
b o ‘limning boblari bo‘yicha guruhlarga bo‘lingan holda k o ‘rsatiladi.
R ivojlantirish fondi m ab lag ‘larining kelib tushishi va ishlatilish 
to ‘g ‘risida chorak hisobotida (0524207-shakl) yil boshidagi m ablag‘lar 
qoldiq sum m asi, hisobot davrida tushgan darom adlar sum m asi, kassa 
x arajatlam in g um um iy sum m asi va hisobot davri oxirida qolgan qoldiq 
sum m alar budjet tasnifining boblari b o ‘yicha k o ‘rsatiladi. Shu bilan birga, 
k assa xarajatlari budjetning iqtisodiy tasniii b o ‘yicha ham k o ‘rsatiladi.
M oliya organlarining b udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi chorak hisobotlari 
o ‘zlari ijro etayotgan b u d jetlar ijrosiga doir buxgaltcriya m a’lumotlari, 
b ud jet m ablag‘lari bosh ta s a rru f qiluvchilam ing chorak hisobotlari va 
b an k m uassasalarining h isobotlari asosida tuziladi. Tegishli budjet ijrosi 
to ‘g ‘risidagi yig‘m a chorak hisoboti moliya organlari tom onidan ular 
ijro etayotgan b udjetlam ing ijrosiga doir hisobot m a ’lum otlariga quyi 
b ud jetlam in g ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobotlar m a’lum otlarini q o ‘shish yo ‘li 
b ilan tuziladi.
Yillik hisobot
M ahalliy budjetlar ijrosi to ‘g ‘risidagi yillik buxgalteriya hisobotlarida 
o y lik va chorak hisobotlarga nisbatan ko‘p ko ‘rsatkichlar va budjet 
ijro si jarayo nin ing keng tavsifi beriladi. Yuqori sifatda va belgilangan 
m u d datlarda yillik hisobotni tuzishgacha m oliya organlari k o ‘pgina 
tad b irlam i am alga oshiradi. M oliya organlari quyi m oliya organlari
106

---

va budjet tashkilotlarining bosh buxgalterlari bilan yillik hisoboi 
tuzish m asalalari b o ‘yicha instruktiv yig ‘ilishlam i o ‘tkazadi. M oliya 
organlari hisobot yili oxirigacha budjetlar o ‘rtasidagi o ‘zaro hisob- 
kitoblam ing tugatilishi va qisqa m uddatli ssudalar b o ‘y ich a qarzlar to‘la 
qaytarilishining ta ’m inlanishi ustidan nazorat qilishi kerak.
Q oraqalpog‘iston R espublikasining m oliya v azirligi, viloyatlar, 
shaharlar va tum anlar m oliya organlari Q oraqalpog‘iston Respublikasi 
respublika budjcti v a m ahalliy budjetlar ijrosi to ‘g ‘risida yillik 
buxgalteriya hisobotlari tarkibiga quyidagilar kiradi:
1) budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi balans (0 524 20 1-shakl);
2) budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobot:
a) darom adlar (0524202-shakl);
b) xarajatlar (0524204-shakl);
d) xarajatlar ayrim turlarining budjet tasnifini p arag ra f va mod-
dalari b o ‘yicha taqsim lanishi (0524205-shakl);
3) budjet tashkilotlari balansidagi hisob-kitoblar b o ‘y ich a m a’lum ot­
noma;
4) budjet tashkilotlarining asosiy vositalari to ‘g ‘risidagi m a’lumot- 
nom a (0520116-shakl);
5) budjet tashkilotlarining m oddiy q iy m atliklar to ‘g ‘risidagi 
m a’lum otnom a (0520116-shakl);
6) ishchilarga bepul beriladigan uy-joy va kom m unal xizm at haqlarini 
qoplash uchun qilingan xarajatlar to ‘g ‘risidagi m a ’lum otnom a;
7) m axsus m ablag‘lar bo‘y ich a sm etalar ijrosi to ‘g ‘risida hisobot;
8) to ‘lov-shartnom a o 'q u v shaklida m utaxassislar tayyorlashning 
m ablag‘lari;
9) budjet tashkilotlarida pul m ablag‘lari va moddiy qiym atliklar bo ‘yicha 
aniqlangan kamomadlar to ‘g‘risida yig‘ma hisobot (0520108-shakl);
10) M aqsadli m ablag‘lar hisobidan y o ‘n altirilgan xarajatlam ing 
y ig ‘indilari to‘g ‘risida hisobot (0520109-shakl);
11) tejalgan va rivojlantirish fondiga o ‘tkazilgan b u d jet m ablag‘lari 
to ‘g ‘risida hisobot (0524206-shakl).
Q oraqalpog‘iston R espublikasi m oliya vazirligi, viloyatlar, shaharlar 
va tum anlar m oliya organlarining, respublika budjeti va m ahalliy
107

---

budjetlar ijrosi to ‘g‘risida yillik buxgalteriya hisobotlariga tushuntirish 
xati ilova qilinadi.
Y illik buxgalteriya hisobotlariga bank m uassasalarining um um davlat 
soliqlari va darom adlaridan m ahalliy budjetga qilingan ajratm a sum m alari 
to ‘g ‘risidagi m a ’lum otnom alar ham kiradi.
M ahalliy budjetlar ijrosi to ‘g ‘risidagi y ig ‘m a yillik hisobotlar o'zlari 
ijro etayotgan b udjet ijrosi to ‘g ‘risidagi hisobotlar m a’lum otlariga quyi 
m oliya organlari tom onidan taqdim etilgan hisobotlar m a ’lum otlarini 
qo‘shish y o ‘li bilan tuziladi.
B u d je t ijro si to ‘g ‘risid a g i yangi yilning 
b irin c h i y a n v a rig a b alansi
B u balan s (0524201 -shakl) budjet ijrosi to ‘g ‘risidagi chorak balansida 
keltirilgan m oddalar b o ‘yicha tuzilib, shu m oddalar b o ‘yicha yil boshiga 
qoldiq va yil oxiriga qoldiq sum m alar ko‘rsatiladi.
B u d je t ijro si to ‘g 4risid a g i yillik hisobot
B udjet ijrosi to ‘g‘risidagi yillik hisobotning «Darom adlar» (0524202- 
shakl) qism ida budjet tasnifining h ar b ir b o ‘lim ining paragraflari b o ‘yicha 
kelib tushishi rejalashtirilgan darom adlar (belgilangan) sum m alari ham da 
ulam ing haqiqatd a kelib tushganini k o ‘rsatuvchi (bajarilgan) sum m alar 
budjet tu rlari (Q oraqalpog‘iston R espublikasi, viloyatlar va shahar 
budjeti, respublika va viloyatlarga bo‘ysunuvchi shaharlar budjeti, 
jum ladan shaharlarga b o ‘ysunuvchi tum anlar budjeti ham da tum anlar 
budjeti) b o ‘y icha aks ettiriladi.
B udjet ijrosi to ‘g 4risidagi yillik hisobotning «Xarajatlar» (0524204- 
shakl) qism ida budjet tasnifi h ar b ir bo‘limining boblari, paragraflari 
va m oddalari b o ‘yicha aniqlangan, moliyalashtirilgan (mablag* bilan 
ta ’m inlash) ham da bajarilgan xarajatlar (kassa xarajati, haqiqiy xarajat) 
ni aks ettiruvchi sum m alar budjet turlari (Q oraqalpog‘iston Respublikasi, 
viloyatlar va budjet shahar budjeti, respublika va viloyatlarga 
bo‘ysunuvchi shaharlar budjeti, jum ladan shaharlarga b o ‘ysunuvchi 
tum anlar budjeti ham da tum anlar budjeti) bo‘yicha beriladi,
108

---

B udjet ijrosi 
to ‘g ‘risidagi yillik 
hisobotning «X arajatlam ing
ayrim turlarining budjet tasnifi p a ra g ra f v a m oddalari b o ‘y ic h a
taqsim lanishi» (0524205-shakl) qism ida, xarajatlam ing budjet ijro si 
to‘g ‘risidagi chorak hisobotidagidek, x arajatlam in g turlari b o ‘y ich a, 
aniqlangan, m oliyalashtirilgan (m ab lag' bilan ta ’m inlangan) h a m d a
bajarilgan xarajatlar (kassa xarajati, haqiqiy xarajat)ga doir m a’lu m o tla r 
keltiriladi.
Budjet tashkilotlari balansidagi hisob-kitob lar b o ‘yicha m a’lu m o t- 
nom ada hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar b o ‘yicha debitor q arzlar, 
turli debitor qarzlar, turli kreditor qarzlar, depo nen t sum m alar, ishchi va 
xizm atchilar bilan hisob-kitoblar b o ‘y ich a qarzlar va boshqa q arzlam in g
yil boshiga va yil oxiriga bo‘lgan sum m alar keltiriladi.
B udjet tashkilotlarining asosiy vositalari to ‘g ‘risidagi m a’lu m o t- 
nom ada (0 5 2 0 1 16-shakl) budjet tashkilotlarin ing yil boshiga va y il 
oxiriga qolgan asosiy vositalari va u la m in g eskirishini aks ettiruv chi 
m a’lum otlar keltiriladi.
Budjet tashkilotlarining m oddiy qiym atliklari to ‘g ‘risidagi m a ’lu- 
m otnom ada (0 5 2 0 1 16-shakl) budjet tashkilotlarining yil boshiga v a 
yil oxiriga qolgan moddiy qiym atliklari sum m alari ham da h iso b o t 
yiii davom ida sarflangan moddiy q iy m atlik lar sum m alari to ‘g ‘risid ag i 
m a’lum otlar aks ettiriladi.
Ishch ilarga b ep u l beriladigan u y -jo y v a ko m m u nal x izm at h a q la rin i 
qoplash uch un qilingan x arajatlar t o ‘g ‘risid ag i m a ’lu m o tn o m a d a
bu x arajatlar 100, 200, 201, 202, 203 v a 2 0 7 - boM im larning a y r im
bobiariga d o ir sum m alar va u larn in g b u d je t tu rlari (Q o raq alp o g ‘is to n
R espublikasi, v ilo y atia r va b udjet s h a h a r b ud jeti, re sp u b lik a v a 
v ilo yatlarga b o ‘y sunuvchi sh ah arlar b u d je ti, ju m lad an s h a h a rla rg a
b o ‘ysunuvchi tum anlar budjeti, h a m d a tu m a n la r b udjeti) b o ‘y ic h a
ajratilgan h o ld a beriladi.
M axsus m ab lag 'lar bo'yicha sm etalar ijrosi to ‘g ‘risidagi h iso b o td a 
budjet tashkilotlarining maxsus m ablag‘lari turlari b o ‘yicha sm etalam in g
ijrosiga doir m a ’lumotlar (tasdiqlangan sm eta summasi va u n in g
bajarilish sum m asi) keltiriladi.
109

---

T o ‘lov-shartnom a o ‘quv shaklda m utaxassislar tayyorlash mab- 
lagMari to‘g ‘risidagi hiso b o td a o ‘qishga qabul qilish m uddatlari bo‘yicha 
rejalashtirilgan d aro m ad lar va xarajatlar sum m asi ham da ulam ing 
ijrosiga doir m a ’lum otlar keltiriladi.
B udjettashkilotlarida pul m ablag‘lari vam od diy qiym atliklarbo‘yicha 
aniqlangan kam om adlar t o ‘g ‘risidagi yig‘m a hisobotda (0520108-shakl) 
yil boshidagi k am om adlar b o ‘yicha qarzlar, yil davom ida pul m ablag‘lari 
va m oddiy qiym atliklar b o ‘yicha aniqlangan kam om adlar summasi, 
aybdor shaxslardan undirib olingan summa, tashkilot hisobiga balansdan 
chiqarilgan sum m a, y il oxiridagi kam om adlar b o 'y ic h a qarzlar summasi: 
xalq ta ’limi vazirligi tizim idagi tashkilotlar b o ‘yicha, sog‘liqni saqlash 
vazirligi tizim idagi tash k ilo tla r bo‘yicha, m adaniyat vazirligi tizimidagi 
tashkilotlar b o ‘yicha, q ishloq x o ‘jalik va sanoat tizim idagi tashkilotlar 
b o ‘yicha, qishloq, q o ‘r g ‘o n v a shahar kengashlari v a boshqalarga 
boMingan holda k o ‘rsatiladi.
M aqsadli 
m ab lag ‘la r 
hisobidan 
y o ‘naltirilgan 
xarajatlam ing 
y ig ‘indilari to ‘g ‘risidagi hisobotda (0520109-shakl) xarajatlar boMim- 
larining moddalari b o ‘y ich a m aqsadli mablagMar hisobidan 0 ‘zbekiston 
Respublikasi V azirlar M ahkam asining zaxira fondiga, Q oraqalpog‘iston 
R espublikasining za x ira fondiga va ijroiya q o ‘m italarining k o ‘zda 
tutilm agan fondlariga, budjetni qabul qilishda tasdiqlangan xarajatlam i 
qoplashga va d arom adlam in g xarajatlardan oshishiga qaratilgan yil 
boshidagi budjet q oldiqlariga ham da budjet ijrosi davom ida q o ‘shim cha 
olingan darom adlarga y o ‘naltirilgan mablagMar to ‘g ‘risidagi m a’lum otlar 
keltiriladi.
Tejalgan va rivojlantirish fondiga o'tkazilgan budjet m ablag‘lari 
to ‘g ‘risidagi hisobotda (0524206-shakl) budjet tasnifi boMimlarining 
boblari b o ‘yicha I guruh, II guruh va IV guruhlarga boMingan holda 
budjet tashkilotlarida h isobot choragining oxirgi kuniga tejab qolingan 
v a m azkur budjet tashkilotlarining rivojlantirish fondi m ablag‘lari 
saqlanadigan 
depozit 
hisobvaraqlariga 
o ‘tkazilgan 
mablagMar 
to ‘g ‘risidagi m a’lum otlar keltiriladi.
Y illik hisobotga ilova qilinadigan tushuntirish xatida budjetning 
darom adlari va xarajatlari b o 'y ich a ijrosi to ‘g ‘risida qisqacha tav sif 
beriladi.
110

---

M ahalliy m oliya organlari tomonidan tuzilgan m ahalliy budjet ijrosi 
to ‘g ‘risidagi yillik y ig ‘m a hisobotlar tegishli hokim iyatlarga va yuqori 
m oliya organiga topshiriladi.
S a v o l va to p s h iriq la r
1. O 'zbekiston Respublikasi Davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi hisobotni tuzish 
ishlarida qaysi organlar qatnashadi?
2. Davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi hisobotlarning turiariga xarakteristika 
bering.
3. Davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi davriy hisobotlarni tushuntirib bering.
4. Moliya organlarining davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi oylik hisobotini 
tushuntirib bering.
5. Moliya organlarining davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi chorak hisobotini 
tushuntirib bering.
6. Moliya organlarining davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi yillik hisobotini 
tushuntirib bering.
7. Mahalliy budjetlar ijrosi to'g'risida yillik buxgalteriya hisobotlari tarkibiga 
nimalar kiradi?
8. M ahalliy budjetlar ijrosi to'g'risidagi hisobotni tushuntirib bering.
9. Budjet ijrosi to'g'risidagi yangi yilning birinchi yanvariga balansini 
tushuntirib bering.
10. Moliya organlarining davlat budjeti ijrosi to'g'risidagi yillik hisobotiga ilova 
qilinadigan tushuntirish xatida nimalar keltiriladi?
111

---

U C H I N C H I B O U M
B U D J E T T A S H K I L O T L A R I D A X A R A J A T L A R
S M E T A S I I J R O S I N I N G B U X G A L T E R I Y A H I S O B I