‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

«besh raxli girix»
deb yuritiladi. Xuddi shunday shu shaklning qirrlari soniga qarab nomla- 
nadi. Girix besh va olti qirrali yulduzsimon elementlardan iborat boisa, 
u «
besh-olti raxli girix»
 
deb ataladi. Agar olti va o‘n qirrali yulduzsimon 
elementlardan iborat bo‘lsa, «
olti-yu o ‘n raxli girix»
 
deb nomlanadi. 
Agar besh, sakkiz va o‘n ikki qirrali yulduzsimon elementlardan iborat 
bo‘lsa, 
«besh, sakkiz, о ‘n ikki raxli girixlar»
 
deb nomlanadi va hokazo.
Geometrik naqsh uzluksiz rapportlardan tashkil topgan bo‘lib, har bir 
rapport o‘z tuzilishiga ega bo‘ladi. Buni Yevropada arabeska deb yuriti­
ladi. Har qanday naqsh oddiy yoki murakkab bo‘lishidan qat’iy nazar, 
oddiy elemenlami m a’lum tartibda joylashtirib, solishtirish va birlashti­
rish natijasida hosil bo‘ladi.

---

Tuzilishi jihatdan to‘g‘ri chiziqlardan va aralash chiziqlardan
tashkil topgan girihlar. 
Girixlar to‘rsimon va yulduzsimon bo‘lib, yul- 
duz qirralarining soni uchtadan o‘n oltigacha bo‘ladi. Girixning boshqa 
naqsh turilaridan farqi shundaki, bunda sathning m a’lum joyiga joy- 
lashtirilgan muntazam ko‘pburchak asosida boshqa hosila ko‘pburchaklar 
hosil qilinadi. Ulaming sathida yuqoridagi ma’lum takrorlanish naqshini 
vujudga keltiradi. Girixlami ikki turga bo‘lish mumkin.
1) to‘g‘ri to‘rtburchak shaklli sath uchun mo‘ljallangan girixlar;
2) teng yonli uchburchak va ko‘pburchak shaklli sath uchun 
mo‘ljallangan girixlar.
Bu go‘yo to‘g‘ri burchakli koordinata sistemasi va qutbli koordinata 
sistemasiga o‘xshab ketadi. Girixning birinchi turida shakllaming kat- 
taligi ulaming takrorlanish jarayonida o‘zgarmaydi. Ikkinchi turida teng 
yonli uchburchakning asosidan uning uchiga yaqinlashib boravergani 
sari shakllar takrorlansada, kichrayib boradi. Naqshni toshga, ganjga, 
misga, yog‘ochga o‘yish uchun qog‘oz yoki matoga chizib so‘ngra ishla- 
nadi. Albatta, bulami ishlashdan oldin go‘zal naqsh chizish usulini 
o ‘rgangan talaba, kelajakda o‘z o‘quvchilariga ham san’atning bu turini 
qiynalmay o ‘rgata oladi. Girixning o ‘z qonun-qoidalari bor. Shuning 
uchun ham girixni yasashda geometrik yasash qonun-qoidalarini chuqur 
o‘rganishimiz zamr. Girixlami tuzishda simmetriya o‘qiga ega bo‘lgan 
geometrik shakllar, teng tomonli uchburchak, kvadrat, to‘g ‘ri burchakli 
to‘rtburchak, romb, to‘g‘ri muntazam ko‘pburchaklardan foydalaniladi. 
Ayrim hollarda aylanalami teng bo‘laklarga bo‘lish, tutashmalardan, 
lekalo egri chiziqlari va boshqalardan foydalanishga to‘g ‘ri keladi.