‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2-§. Silindrik tishli g‘ildiraklar (GOST 16532-70)
Friksion (ishqalanish) uzatmada ikki silindrik g‘ildirak o‘zaro 
ishqalanib harakt qiladi. 0 ‘zaro ishqalanib aylanma harakat qilayotgan 
silindrlami boshlangich slindrlar deb qabul qilib, ulaming diametrlarini 
boshlang‘ich yoki bo‘luvchi aylanalar diametri deb hisoblash mumkin. 
Tishli g‘ildirak chizmasida bunday aylanalar shtrix-punktir chiziq bilan 
tasvirlanadi. G‘ildirak tishlarining kallaklari shu boshlang‘ich aylanadan 
yuqorida, tish oyog‘i (tubi)ning qismlari shu boshlang‘ich aylananing 
ostida joylashadi. Shunday qilib boshlang‘ich yoki bo‘luvchi aylana 
tishlami ikkiga ajratuvchi aylana hisoblanadi.
Har qanday g ‘ildirakning chizmasini chizish shu boshlang‘ich 
aylanadan boshlanadi. Qolgan geometrik parametrlari quyidagi teng- 
lamalar yordamida aniqlanadi (7.2-shakl).
- boshlang‘ich (bo‘luvchi) aylana diametri -
d=mz;
- tish kallagining balandligi 
-
h=m;
- tish oyog‘ining balandligi 
- h =\,25m;
- tishning umumiy balandligi 
-
h—2,25m;
-
tashqi (chiqiqlar) aylanasi diametri 
-
d=m(z+2);
- ichki o‘yiqlar (tish oyog‘i) aylanasi diametri 
- d= d-2,5m ;
-
val uchun aylana diametri 
-
cfc0,2d ;
-
tish lig ‘ildirakqalinligi 
-
b=(8-0\Q)m;
-
gupchak diametri 
- dgup=(\6-2)dj
-
gardish diametri 
-
dgar=d-(6 - \0)m;
-
disk (mustahkamlash devori) qalinligi 
-
k=0,3b;

---

- diskdagi yengillashtirish teshiMari diametri 
- d =0,25(dgar- d guJ ;
- diskdagi yengillashtirish teshiklarining
markazlari diametri 
-
D=0.5(d +d ):
' 
gar gup
- gupchakning uzunligi 
- / = 1 , 1 6 .
Shponka uchun o‘yiq oicham lari standartda belgilangan jadvaldan
olinadi.
Tishlaming normal qadami 
Pt,
doiraviy tishning normal qalinligi
Sn
boshlang‘ich aylana bo‘yicha oichanadi. Boshlang‘ich aylananing
uzunligi 
Pt
qadamning z tishlar soniga ko‘paytirilgan qiymatiga, ya’ni 
P-z
ga teng. Demak, aylana uzunligi 
Kd=Pt-z
boiadi. Bundan boshlangich