Ya. O. Ruzmetov

Yuk va yo‘Iovchi vagonlami modemizatsiya qilish ishlari 
- yo‘l 
aloqalari vazirligi (MPS) ning yillik belgilangan ish rejasi asosida 
bajariladi.
Vagonlaming asosiy qismlariga o‘zgartirishlar kiritish, yangilash 
ishlari faqal y o i aloqalari vazirligi (MPS) ning ruxsati bilan, boshqa 
yordamchi qism va detallarga o‘zgartirish kiritish esa korxona rahbari va 
boshqarmaning bosh muhandisi ruxsati biian amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarishdagi konstruktor tayyorgarligini tashkillashtirish 
ishlarida korxonaning chizmachilik xo'jaligi asosiy o ‘rinni egallaydi.
Chizmachilik xo^aligida 
- chizma va texnik hujjatlaming saqla- 
nish tartibi, sex va sexdagi ish joylarning o‘z vaqtida to ‘g‘ri va aniq 
bajarishi, konstruktorli va texnikaviy qoidalarining qat’iy bajarilish 
nazorat qilinadi.
Davlat standartlari bo‘yicba 
- (Konstruktor hujjatlarining yagona 
tizimi ishlab chiqilgan (ESKD)). GOST 2.102 - davlat standartiga ko‘ra 
chizmalar ko‘rinishiga ko‘ra guruhlarga klassifikatsiyalanadi: Konstruk­
torli ish bo‘yicha va foydalanishdagi maqsadining mohiyati va 
xarakteriga ko‘ra ajratiladi.
Chizmalar ko‘rinishga ko‘ra 
- detal chizmasi, yig‘uvchi, umumiy 
ko‘rinishi, nazariy ko‘rinishi, gabaritli va montajliiarga boiinadi.
Konstruktor ishining bosqicbi bo'yicha 
- chizmalar proyektla- 
nuvchi (texnik takliflar, eskizli proyekt, texnik proyekt) va ishchi chiz­
malar mahsulotni ishlab chiqarish uchun taqdim etiladigan chizmalarga 
boiinadi.
Chizmalar vazifaviy maqsadi va ishlatish xarakteriga ko‘ra -
eskiz, asli chizma. nusxalar va ko‘chirilgan chizmalarga boiinadi.
Barcha chizmalar o‘zining shaxsiy indeks raqami va bo'yalgan 
shartli belgilarga ega boiishi kerak.
Chizma va konstruktorli hujjatlarga o'zgartirishlar kiritish GOST 
2.503-davlat standarti asosida amalga oshiriladi.
Noto‘g ‘ri, ixtiyoriy va bevaqt kiritilgan chizmalardagi o ‘zgarish va 
qo'shimchalar mahsulotni vai'oqsiz boiishiga olib keladi.
30

---

Konstruktorli hujjatlami saqlash va hxsob kitob ishlari vagon 
ta’mirlash zavodlarida quyidagi GOST 2.501-68 va GOST 2.502-68 
davlat standartlari asosida amalga oshiriladi.
2.3. Ishlab chiqarishning texnologik tayyorgarligi
Vagon ta’mirlash korxonalarida ishlab chiqarish texnologik tayyor­
garligi - konstruktorli tayyorgarlik bilan yaqindan bogiiq b o iib , 
vagonlami ta’mirlashda yuqori sifatda bajarish, uskuna va qurilmalardan 
samaraii va unumli foydalanish, texnologik tashkillashtirish va ishlab 
chiqarish maydonlarini unumli ishlatish, shuningdek ta’mirlashdagi ish 
hajmini maksimal darajada kamaytirish, materiallar sarfi, energiya va 
} oqifg'i xarajatlarini kamaytirishga xizmat qiladi.
В unday tayyorgarlik - davlat standard talablari asosida amalga 
Qshirilib, proyektlash va mahsulotlarni tayyorlashda zamonaviy texno- 
logiyalardan foydalanish, ta’mirlanayotgan va qurilayotgan mahsulot- 
ning texnologik chizmajarini nazorat qilish, ta’mirlanayotgan detallar- 
ning nuqsonlari, yedirilish xarakteri va darajalarini sabablarini o ‘rganish, 
yedirilgan yuzalami tiklash usulini tanlash, ishlab chiqilgan mahsu-lotni 
y ig ish va maxsus asbob-uskunalami tayyorlash, ilg'or tajribalar asosida 
ishlab chiqarishni takomillashtirish, ishlab chiqarish zaxirala-ridan 
unumli foydalanish, proyektlash va texnik nazoratning samaraii 
usullarini joriy qiiishni talab qiladi.
Texnologik jarayonni proyektlashda - qurish yoki detallami 
ta’mirlash va qismlami yig‘ish, ishiab chiqarish texnik tayyorgarligining 
asosiy bosqichlaridan biri hisoblanadi, Bunga ko‘ra detallami qurish va 
ta’mirlash ishlari bilan ta’minlash muhim hisoblanib, jamlash va qism­
lami vig‘ish, belgilangan aniqlikda, minimal tannarxlikda va tikiigan 
niab!ag‘lar va ishlab chiqarish fondlaridan samaraii foydalanish maq- 
sadga muvofiqdir.
31

---

Bu masalaning murakkabligi shundaki, qurish va ta’mirlash jara­
yonlari ko'p sabablarga bogiiq: Vagon turi va detallarinmg instruksiyasi 
(shakli va o‘lchami): Mahsulotning materiali: