Buxoro davlat universitetining

 
3.7. Leksikografiya 
Tayanch soʻz va iboralar:
leksikografiya, ensiklopedik 
(qomusiy), lingvistik (filologik) lug‘atlar, bir tilli va ko‘p tilli 
lingvistik lug‘atlar, o‘quv lug‘atlari.
Mashg
‘
ulotning maqsad va 
vazifalari:
- talabalar leksikografiya haqida umumiy ma’lumotga hamda 
lug‘atlar va ularning tiplari: ensiklopedik (qomusiy) va lingvistik 
(filologik) lug‘atlarga doir zaruriy bilimga ega bo‘ladi; 
- talabalarda mavzuga oid test topshiriqlarini yechish malakalari 
shakllantiriladi. 
Kutilgan natijalar:
- talabalar leksikografiya haqida umumiy ma’lumotga hamda 
lug‘atlar va ularning tiplari: ensiklopedik (qomusiy) va lingvistik 
(filologik) lug‘atlarga doir zaruriy bilim va ko‘nikmalarni egallaydi; 
- talabalarda mavzuga oid test topshiriqlarini yechish malakalari 
shakllantiriladi. 
Tilshunoslikning lug‘at tuzish masalalarini ilmiy tadqiq qiluvchi 
va lug‘at tuzish bilan shug‘ullanuvchi sohasi leksikografiya 
(gr.lexikos – so‘z, so‘zga oid va grapho – yozaman) yoki lug‘atchilik 
deyiladi. Maqsad va vazifasiga ko‘ra leksikografiya ikkiga bo‘linadi: 
a) ilmiy leksikografiya lug‘atchilikning nazariy masalasi bilan 
shug‘ullanadi; 
b) amaliy leksikografiya bevosita lug‘at tuzish ishi bilan mashg‘ul 
bo‘ladi. 
Leksikografiya muhim ijtimoiy vazifani bajaradi. Bular 
quyidagilarda ko‘zga tashlanadi: 
1) ona tilini va boshqa tillarni o‘rgatish; 
2) ona tilini tasvirlash va me’yorlashtirish; 
3) tillararo munosabatlarni ta’minlash; 

---

178 
4) til leksikasini ilmiy tekshirish va talqin qilish. 
Lug‘at maqsadi va mo‘ljaliga ko‘ra ikkiga bo‘linadi: 
a)
umumiy lug‘at;
b)
maxsus lug‘at. 
Umumiy lug‘at keng o‘quvchilar ommasiga, maxsus lug‘at esa tor 
doiradagi kishilar – alohida soha mutaxassisiga mo‘ljallangan bo‘ladi. 
Har ikkala tur lug‘at ham o‘z o‘rnida yana ikkiga bo‘linadi:
1)
ensiklopedik lug‘at;
2)
filologik lug‘at.
Demak, lug‘atni umumiy ensiklopedik lug‘at va maxsus 
ensiklopedik lug‘at, umumiy filologik lug‘at va maxsus filologik 
lug‘atga bo‘lib o‘rganish maqsadga muvofiq va qulay.