Axborot texnologiyalariga oid bilimlar

Apparat - dasturli vositalar.
Ularga mustaqil yoki boshqa 
vositalar bilan birgalikda tizimlarning axborot xavfsizligini 
ta’minlaydigan quyidagi usullarni amalga oshiradigan turli xil elektron 
kurilmalar va maxsus dasturlar kiradilar: 
-
tizim 
sub’ektlarini 
identifikatsiyalash 
(anglash) 
va 
autentifikatsiyalash; 
-
KT va T larini resurslariga murojaat qilishni cheklash; 
-
axborot butunligini nazorat kilish; 
-
axborot maxfiyligini ta’minlash; 
-
tizimlarda bo‘layotgan xodisalarni qayd etish va taxlil kilish; 
-
KT va T resurslarini va tashkil etuvchilarni zahiralash. 
Ximoya qilishning texnologik chorasi, bu berilganlarni qayta 
ishlashning texnologik jarayonlariga organik sozlanadigan tadbirlar 
to‘plamidir. Ularga quyidagilar kiradi: 
-
axborot tashuvchilarini arxiv nusxalarini yaratish; 
-
tizimning tashqi xotiralarida qayta ishlanayotgan fayllarni 
dastaki yoki avtomatik saqlash; 
-
KT va T lari foydalanuvchilarni maxsus jurnallarda qayd etish; 
-
foydalanuvchilarni u yoki bu resurslarga murojaat qilishni 
avtomatik qayd kilish; 
-
barcha texnologik jarayonlarni va jarayonlarini bajarish 
bo‘yicha maxsus yo‘riqnomalarni ishlab chiqish. 
MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR 
1.
Kompyuter tizimlari va tarmoqlarining xavfsizlik modellarini 
bilasizmi? 
2.
Bella va La-Padula modeli – bu? 
3.
Kompyuter tizimlari va tarmoqlarining axborot xavfsizligini 
ta’minlash – bu? 
4.
Ximoya qilinayotgan axborotgacha etib borish uchun ximoya 
qilishning qaysi chegaralarini ketma-ket bosib o‘tish kerak? 
5.
Qaysi muhit ham informatsion xavfsizlik havfini paydo 
bo‘lishiga ta’sir etadigan negativ omillarning manba’si bo‘lishi 
mumkin? 
MAVZU YUZASIDAN TOPSHIRIQ 
1-TOPSHIRIQ. 
1.
“Axborot 
xavfsizligi”ning 
buzilishiga 
olib 
keluvchi
taxdidlarning turlari va ularning tasnifini izoxlab bering. 
2.
Axborot xavfsiligini buzuvchining modelini ifodalab bering. 

---

29 
3.
Eng ishonchli modellar sifatida 
o‘yin modellarini
ko‘rsatish 
mumkinki, bu modellarda kamida ... ... ... tomon mavjud bo‘ladi. Bir 
tomon axborot ... ... ... yaratsa, ikkinchi tomon bu tizimni ... ... ... qiladi. 
 
2-TOPSHIRIQ. 
1.
Mavzu yuzasidan 1 ta savolli va 1 ta topshiriqli keys tuzing. 
2.
Mavzuni “Nima uchun?” grafik organayzeri yordamida 
ifodalang.