Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №37 (том 4)



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet104/207
Sana13.05.2023
Hajmi8,66 Mb.
#938155
TuriСборник
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   207
Bog'liq
ОИНВ21ВЕКЕ. Апрель 2023. Том 4

 


294 

Grafit
– geksagonal strukturaga ega bo‘lgan qora qo‘ng‘ir modda, u qavatli 
tuzilishga ega. Bunda uglerod atomlari sp
2
tuzilishga ega. Bunda har bir atom 3 ta 
kovalent bog

hosil qiladi. 4 ta elektrondan 2 tasi bog

hosil qilishda ishtirok etmaydi. 
Grafit elektrodlar tayyorlashda, yog

lash materiallari tayyorlashda va yadro 
reaktorlarida neytronlarni sekinlashtiruvchi modda sifatida ishlatiladi. 
Grafitda 100000 atm bosimda 3000 – 3500°С da sun’iy olmos olinadi. 1000°С 
qizdirilsa olmos grafitga aylanadi. 1750°С bu jarayon tezlashadi. 
Kimyoviy xossalari.
Uglerodning hamma allotropik shakl o‘zgarishlari 
kimyoviy jihatdan inert. Masalan, olmos ko‘p kimyoviy reaktivlar bilan 
ta’sirlashmaydi. Unga yuqori temperaturada kuchli oksidlovchilar ta’sir etadi. 
Masalan, kislorod, zar suvi, nitrat kislota. Bunda u СО

gacha oksidlanadi. 
Grafit – kimyoviy ta’sirga olmosga qaraganda kuchliroq ta’sir etadi. Amorf ko‘mir 
grafitga qaraganda tezroq reaksiyaga kirishadi. 
Kuchli oksidlovchilar ta’sirida uglerodning II yoki IV valentli birikmalari hosil 
bo’ladi. 2С + О

= 2СО; С + О
2
= СО
2
Yuqori temperaturada uglerod vodorod bilan reaksiyaga kirishadi. Shuningdek, 
temperatura ta’sirida oltingugurt, kremniy va bor bilan ta’sirlashadi. 


295 
Karbidlar
.Sanoatda uglerodning metallar bilan birikmalari - karbidlar katta 
ahamiyatga ega. Metallar bilan uglerod faqat yuqori haroratda reaksiyaga kirishadi. 
Aktiv metall karbidlaridan amalda eng ko'p uchraydigani CaC
2
. U kalsiy oksidi va 
ko'mir aralashmasini elektr toki yordamida kizdirish natijasida hosil buladi: 
CaO + 3C = CaC

+ CO 
Kalsiy karbid suv bilan reaksiyaga kirishib muhim uglevodorodlardan biri - asetilenni 
hosil qiladi. CaC
2
+ 2H
2
O = Ca(OH)
2
+ C
2
H
2
Alyuminiy karbidi suv bilan reaksiyaga kirishganda metan hosil bo

ladi: 
Al
4
C
3
+ 12H
2
O = 4Al(OH)
3
+ 3CH
4
Karbidlar kimyoviy xossalari jihatidan uch guruga bo

linadi. 
1) Suv yoki suyultirilgan kislotalar ta'sirida parchalanadigan karbidlar (ularning eng 
muhim vakili kalsiy karbiddir). Bunday karbidlarni metallarning kuchlanish katorida 
Al dan oldin turgan aktiv metallar hosil qiladi. 
2) Suv hamda suyultirilgan kislotalar ta'sirida parchalanmaydigan karbidlar.
3) Bu guruhcha parchalanganda turli modda hosil qiladigan karbidlar kiradi. Ularga 
lantanoidlar va marganes karbidlari misol bo`la oladi. 
Karbidlar odatda kristall moddalar. Ularda kimyoviy bog‘lanish tabiati har xil. 
Uglerodning metallar bilan birikmasi karbidlar deyiladi. I, II, III guruh 
elementlarining karbidlari ion bog‘lanishga yaqin bog‘lanishga ega. Bularga misol 
qilib alyuminiy karbid va kalsiy karbidni olish mumkin. 
Alyuminiy Kalsiy karbid gidrolizi:Al
4
C
3
+ 10H
2
O = 4Al(OH)
3
+ 3CH
4
CaC
2
+ 2H
2
O = Ca(OH)
2
+ C
2
H
2


296 
Uglerodning hosil qiladigan birikmalari quyidagilardir;
Is gazi 

Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   207




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish