Jaloliddin Jo‘rayev

biri
tahsiliy amallar
idurkim, bular 
huruflarni hosil qilishdan xabar berurlar.
تروص ليمکت رد هک اهنآ مود
ترورض ار امعم بحاص دوب
(Дуввум онҳо, ки дар такмили сурат,
Бувад соҳибмуамморо зарурат.)
Ikkinchisi esa suratni takomillash
dirishdur. Bu esa 
muammo sohiblariga zarurdur.
اناد هک یليحست لامعا موس
اناوت یقاب نارب ددرگ یو ز
(Севвум аъмоли тасҳилӣ, ки доно,
Зи вай гардад бар он боқӣ тавоно.)
Uchinchisi tas’hiliy amallari 
bo‘lib, dono ulardan kuchli 
bo‘ladi.
Tas’hiliy amallar
.
نار نخس یليهست مسق زا تسخن
ناسآ رگيد مسق ود ددرگ نازک
(Нухуст аз қисми таҳсилӣ сухан рон,
К-аз он гардад ду қисми дигар осон.)
Avvalo
tas’hiliy amallar
idan suxan qilkim, qolgan ikki 
qismni ma’rifati oson bo‘lur. 
93
Abdurahmon Jomiyning “Risolayi muammoyi manzum” asari va uning tarjimasi

---

ليلحت هاگنآ و داقتنا نآ دوب
ليدبت بيکرت ناد ليلحت زا سپ
(Бувад он интиқод в-он гоҳ таҳлил,
Пас аз таҳлил, дон, таркиб табдил.)
Intiqod amali
ga ishorat:
ترابع ردنا داقتنا دشاب هچ
تراشا ندرک اهظفل و زيچ هب
(Чӣ бошад интиқод андар иборат,
Ба чизу лафзҳо кардан ишорат.)
Chunonchi “Najm” nomida muammo:
دربب نمجنا ز لد خرب نم راگن
درپب باوخ راديب زا شماک ريزب
(Нигори ман ба рух, дил зи анҷуман бибарад,
Ба зери комаш аз бедор хоб бипарад.)
Nigorim yuzi bilan anjuman dilini oladi. Bedorlardan uyquni
taqimi tagida oladi.
Masalani hal qilish: “
راگن
” (“nigor”ni yuzi “
ن
” (“nun”) harfi, 
“
نمجنا
” (“anjuman”) ni dili “
ج
” (“jim”) harfi, “
ماک
” (“kom”) lafzini tagi 
“
م
” (“mim”) harfi
majmu’i tarkib “
مجن
” (“Najm”) hosil bo‘lur”.
Tahlil amal
iga ishorat. 
ازجم ار درفم ظفل یزاس وچ
امعم نف رد ليلحت دوب
(Чу созӣ лафзи муфрадро муҷаззо,
Бувад таҳлил дар фанни муаммо.)
Har vaqt yolg‘iz lafzlarni juz-juzlarga aylantirsang, ana shuni 
muammo fanida tahlil deb ataydilar. Chunonchi, (“Baho” nomiga 
muammo):
تسا ريلد ناتسم رب هنحش رگ مغ هچ
تسا ريش هچرگ دمآ هب ور ار ام هک
(Чӣ ғам гар шиҳна бар мастон далер аст,
Ки моро рубаҳ омад, гарчӣ шер аст.)
Soqchilarning mastlarga dalirlik qilishlaridan bizga nima 
g‘am, ki biz rindlar oldida sherlar shag‘ol kabidur.
Masalani hal qilish: Ism moddasi “
دمآ هب ور
” (“rubah omad”)
dur. Mazkurni tahlili “
دم
”-“
آ
”-“
هب
”-“
ور
” (“ru”-“bah”-“o”-“mad”) bo‘lur. 
Bundan muammoyi ma’ni yuzi “( “
آ
”-“
هب
“bah”-“o”) bo‘lsun degandur. 
Mazkur ( “
آ
”-“
هب
” “bah”-“o”) tarkib berib yozganda 
اهب
” ” “Baho” bo‘lur.