Тарих факультети/Археология кафедраси 5120400-археология таълим йуналиши

дравид
тиллари тузилишига 

---

ўхшайди. Бунга ѐрқин мисол тариқасида 
аранда
қабилалари тилини 
кўрсатиш мумкин. 
Оддий товушли (овозли) нутққа қўшимча австралияликларнинг 
нисбатан мараккаб имо-ишоралари, қўл ҳаракатлари бўлиб, улар гунгларнинг 
ўзаро «гурунгини» эслатади. Имо-ишоралар, қўл ҳаракатлари, сўзлашиш 
учун масофа узоқ бўлганида ѐки ўзаро тиллари яқин бўлмаган турли 
қабилалар вақиллари учрашганида ишлатилади. Баъзида маълум муддатга 
гаплашишнинг таъқиқланиши бевалар ѐки бағишлов (инициация) 
маросимини ўтаѐтган ўсмирларда ҳам имо-ишоралар «тили» қўлланилади. 
Хусусан, Карл Штрелов аранда қабилалари кишиларида 450 дан ортиқ имо 
—ишоралар ва ҳаракатлар мавжудлигини аниқлаган. Масалан, қўлнинг тўрт 
бармоғи кафтга қўйилиб бош бармоқнинг иккинчи бармоққа ѐпишган ҳолда, 
айланма ҳаракатлари «сув» маъносини берган ва ҳ.к.о.лар. Австралия 
тиллари жаҳон халқлари тилларида ўзига хос алоҳида ўрин тутади ва 
уларнинг бирортаси билан яқинликка эга эмас. Австралия ва Тасмания 
тиллари умумий тушунчаларга бой бўлмасада, лекин аниқ нарсалар, 
буюмларнинг энг майда хусусиятларини ҳам изоҳлаб беришга қодир. 
Австралия тилларида саноқни билдирувчи сўз ва тушунчалар ҳам кам 
учрайди. Австралия туб аҳолиси 200 дан ортиқ тилларда гаплашиб, улар 
махсус 20 та тил гуруҳида эга филага бирлаштирилган. Улардан йириги пама 
— ньюнга, аҳолининг 2/3 қисмининг тилларини ўзида мужассамлаштирган. 
Мавзу юзасидан саволлар: 
1. 
Дастлабки одамлар жамоаси (тўда)нинг хусусиятларини санаб беринг? 
2. Илк овчи ва термачи жамоалар турмуш тарзига ўхшаш ҳаѐт кечирувчи 
бугунги кундаги мавжуд қабила ва элатлар ҳақида нималарни биласиз? 
3. Илк жамоачиликнинг ривожланиши ва жинсий муносабатлар. 
4. Тил ва нутқнинг шаклланиши. 
5. Илк ғоявий тасаввурларнинг пайдо бўлиш омиллари. 

---