Kattalikning sterjen uzunligi yoki kesim yuzasi bo‘ylab o‘zgarishini

Asosiy materiallar uchun ruxsat etilgan normal kuchlanish [
σ
] ning 
chegaraviy qiymatlari 
1.1-jadval
Ruxsat etilgan kuchlanish 
kgk/sm
2
Material 
Cho‘zilishda [
σ
]
ch 
Siqilishda [
σ
]
s
Kul rang cho‘yan 
28 … 800 
1200 … 1500 
Po‘lat St 0 va St 2 
1400 
Po‘lat St 3 
1600 
Po‘lat St 3 (ko‘priklarda) 
1400 
Uglerodli po‘lat 
(mashinasozlikda) 
600 … 2500 
600 … 2500 
Ligerlangan po‘lat 
(mashinasozlikda) 
1000 … 4000 
va yuqori 
Mis 
300 … 1200 
Latun 
700 … 1400 
Bronza 
600 … 1200 
Alyuminiy 
300 … 800 
Alyuminli bronza 
800 … 1200 
Dyuralyumin 
800 … 1500 
Tekstolit 
300 … 400 
Getinaks 
500 … 700 
Fanera 
400 … 500 
Qarag‘ay tolalar bo‘ylab 
70 … 100 
100 … 120 
tolalarga ko‘ndalang 
– 
15 … 20 
Dub 
tolalar bo‘ylab 
90 … 130 
130 … 150 
tolalarga ko‘ndalang 
– 
20 … 35 
Tosh devor 
3 gacha 
4 … 40 
g‘isht devor 
2 gacha 
6 … 25 

---

26
undan eng katta kuchlanish sterjenning qaysi kesimiga to‘g‘ri 
kelayotganini aniqlash kerak. 
Barcha hollarda sterjen ko‘ndalang kesimida hosil bo‘ladigan
kuchlanishni quyidagi ifoda yordamida aniqlash mumkin: 
Kesimdagi ichki kuchlarning kattaligi ichki kuchlar epyurasidan 
aniqlanadi.
Ko‘ndalang kesimning geometrik xarakteristikasi deganda uning 
o‘lchamlari va shaklini matematik usulda bayon qilish hamda ularni 
biror sanoq sistemasiga nisbatan aniqlash tushuniladi. 
Yuqorida qayd etib o‘tilganidek, mustahkamlikni ta’minlash uchun 
kuchlanishning eng katta qiymatlari ruxsat etilgan kuchlanishga teng 
yoki undan kichik bo‘lishi kerak. 
Ushbu ifoda mustahkamlik sharti deb ataladi va materiallar 
qarshiligining aksariyat masalalarini yechish uchun asos bo‘lib xizmat 
qiladi. Ushbu usul ruxsat etilgan kuchlanishlar bo‘yicha mustahkamlikni 
hisoblash usuli deyiladi.
 
Yuqorida aytib o‘tilgan fikrlardan kelib chiqib, konstruksiya 
elementining mustahkamligini baholash uchun yana bir bor 
quyidagi xulosalarni eslatib o‘tish zarur: birinchi ko‘ndalang kesimlarida 
paydo bo‘ladigan ichki kuchlarning qiymatlari aniqlanadi, ikkinchi 
ko‘ndalang kesimlarda hosil bo‘ladigan kuchlanishlarning qiymatlari 
aniqlanadi, uchinchi xavfli kesim aniqlanadi (eng katta kuchlanishning 
qiymatiga qarab), to‘rtinchi konstruksiyaning xavfli kesimidagi 
mustahkamligi mustahkamlik shartidan foydalanib baholanadi.