Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси
да (1948 
йил), 
Фуқаровий ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисида халқаро 
пакт
да (1966 йил) ҳеч кимнинг шахсий ва оилавий ҳаётига 
ўзбошимчалик билан аралашиш, унинг ёзишмаларидаги 
сирларига ёки унинг номуси, шаънига тажовуз қилиш мумкин 
эмаслиги кўрсатилган.
Шахсий ва оилавий сирлар Ўзбекистон қонунчилиги 
билан муҳофаза қилинади. Хусусан, инсоннинг шахсий ёки 
оилавий сирини ташкил этувчи шахсий ҳаёти тўғрисидаги 
маьлумотларни унинг розилигисиз қонунга хилоф равишда 
йиғганлик ёки тарқатганлик учун маъмурий ва жиноий 
жавобгарлик белгиланган.
Ушбу норма билан шахсий ва оилавий сирлар эндиликда 
конституциявий норма даражасига кўтарилиб, давлат кафолати 
кучайтирилмоқда.

---

61
35-савол: 
Шахс ўзига доир маълумотларни 
ҳимоя қилиши бўйича қандай конституция
-
вий нормалар киритилмоқда?
Жавоб:
Шахс ўзига доир 
маълумотларни ҳимоя қилиши 
унинг шахсий ҳуқуқларидан 
бири ҳисобланади ва мазкур 
ҳуқуқ 
давлат 
томонидан 
таъминланиши керак.
Шу муносабат билан янги 
таҳрирдаги 
Конституциямиз 
лойиҳасининг 31-моддасида 
“Ҳар ким ўз шахсига доир 
маълумотларнинг ҳимоя қилиниши ҳуқуқига, шунингдек 
нотўғри маълумотларнинг тузатилишини, ўзи тўғрисида 
қонунга хилоф йўл билан тўпланган ёки ҳуқуқий 
асосларга эга бўлмай қолган маълумотларнинг йўқ 
қилинишини талаб қилиш ҳуқуқига эга”
, деган қатъий 
норма белгиланмоқда.
Шахсга доир маълумотлар сифатида инсоннинг 
бевосита ўзига тааллуқли бўлган электрон ёки қоғозда 
қайд этилган маълумот
тушунилади. Масалан, шахснинг 
фамилияси, исми, отасининг исми, туғилган йили ва жойи, 
касби, фуқаролиги, маълумоти, оилавий аҳволи, иш жойи, 
яшаш манзили, оила аъзолари, саломатлиги, ижтимоий аҳволи, 
партиявийлиги, ҳарбий хизматга алоқадорлиги каби маълумотлар 
улар сирасига киради.
Инсон туғилганидан бошлаб у ҳақидаги маълумотлар 
унинг ҳаёти давомида бирор-бир жойда 
“из”
қолдиради. 
Жумладан, давлат хизматларидан фойдаланганда, шифохонада, 
ФҲДЁ бўлимларида, боғчада, мактабда, банкларда ва 
бошқа ташкилотларда, кундалик фойдаланадиган ижтимоий 
тармоқлардаги саҳифаларда ёки маълумотлар базаларида