Qora qalpoq indd

QOSÍLÍP JAZÍLÍW
§44.
Eki ya birneshe túbirlerden quralǵan qospa sózlerdiń 
birewi yaki ekewi de fonetikalıq ózgeriske ushıraǵan bolsa, 
bunday sózler birigip jazıladı: 
búgin, bıyıl, bilezik, qolǵap, 
shegara, jarǵanat, ayǵabaǵar, qarabaraq
hám t.b.
§45.
Eki hám onnan da kóp sózlerdiń qosılıwınan jasalǵan 
menshikli atlıqlar birigip jazıladı:
a) adam atları: 
Aytjan, Allambergen, Turdımurat, 
Seyitkamal, Ultuwǵan, Baǵdagúl, Biybaysha
hám t.b.
b) birneshe sózdiń qosılıwınan dúzilgen qala, awıl, 
jer, suw (dárya, kól, ózek, arna) atamaların bildiretuǵın 
menshikli qospa atlıqlar bas háripten baslanıp birigip jazıladı: 
Qońırat, Qanlıkól, Qaraózek, Taxtakópir, Bestóbe, Taqıyatas, 
Qazaqdárya, Aqdárya, Qarataw, Qattaǵar, Ellikqala, Qırqqız, 
Qoyqırılǵanqala, Qaraoy, Teńgeshashqan, Qarabuǵa, 
Shoqtorańǵıl
hám t.b.
§46.
Eki sózden quralıp, bir máni ańlatatuǵin qospa sózler 
(haywanlardıń, quslardıń, balıqlardıń hám basqa da jánlik 

---

418
hám ósimliklerdiń túrlerin bildiretuǵın ǵalabalıq atlıqlar hám 
aspan deneleriniń menshikli atamaları qosılıp jazıladı: 
jolbarıs, 
dáwseben, tasbaqa, alabuǵ
a 
(balıq),
 túyetawıq, shaytantawıq, 
aqqutan, iytsiygek, almaqabaq, dasmalqabaq, bóribasar, 
alamoynaq, Jetiqaraqshı, Tárezi, Úrker
(juldızlar) hám t.b.
§47.
Eki túbirden quralıp millet, ruw, xalıq atların 
bildiretuǵın sózler: 
qarashay, qaraqalpaq, qostamǵalı, 
teristamǵalı, beskempir, bessarı
hám t.b.
§48.
Uzaq jıllar dawamında qosılıp aytılıp, mánilik jaqtan 
bir túsinikke iye bolıp ketken sózler birigip jazıladı: 
kúnshıǵıs, 
kúnbatıs, baspasóz, shiykizat, iytayaq, kózáynek, qoloramal, 
otaǵası, aqsaqal, besatar, besqonaq, kózqaras, qoljazba, 
ómirbayan, sarıawırıw, soqırishek, asqazan, demalıs
hám t.b.
§49.
Ózlestirilgen yamasa awdarma jasaw jolı menen 
ózlesken qospa sózler birigip jazıladı: 
kinoteatr, kinofilm, 
elektrostanciya, radioesittiriw, telekórsetiw, kinosayaxat, 
fotoqaǵaz
hám t.b.
§50.
Hár, hesh, gey, álle, bir
sıyaqlı sózler ózinen sońǵı 
kelgen almasıq hám ráwish penen qosılıp, bir túsinik bildirip 
kelse, qosılıp jazıladı: 
hárkim, heshkim, hárbir, heshbir, 
heshqashan, heshqanday, állekim, álleqanday
hám t.b.
§51.
Bazı, gey, bir, hesh
sózleri geypara kem mánili sózler 
menen qosılısqanda birigip jazıladı: 
bazıbir, geypara, birotala, 
heshteńe, birtalay
hám t.b. Sonday-aq, 
bazıbir, geypara, 
birpara, birdeme, heshteńe, hárdayım, birotala, állenebir
sıyaqlı ekinshi sıńarları óz aldına qollanılmaytuǵın sózler de 
qosılıp jazıladı. 
§52.
Qısqarǵan sózlerdiń barlıq túrleri hám olarǵa 
jalǵanatuǵın qosımtalar qosılıp jazıladı: 
QR, QMUdıń, KamAZ, 
pedinstitut, TashMIdi, ÓzRIAQB
(Ózbekstan Respublikası 
Ilimler Akademiyasınıń Qaraqalpaqstan bólimi) hám t.b.