Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

Оммавий ижтимоий психологик ҳодисалар
. Ижтимоий психологияга оммавий 
ҳодисалар деганда турли кишилар гуруҳига шахслараро муносабатлар ва ўзаро таъсир 
жараёнлари; миллий этнопсихология ҳамда синфлар психологияси муаммолари; миллий 
маданият, урф-одатлар, анъаналар, удумлар, ақидаларнинг шахс шаклланишидаги роли, 
оломон психологиясига оид психологик қонуниятлар; турли гуруҳларда одамларнинг бир-
бирини идрок қилишлари ва тушунишлари, ўзаро таъсир масалалари тушунилади. Ҳозирги 
мураккаб ижтимоий ҳодисалар шароитида оммавий ижтимоий психологик қонуниятларни 
билишнинг ҳамда уларни бошқаришнинг аҳамияти жуда каттадир.
Оила-ижтимоий психологиянинг ўрганиш объэкти сифатида
.
Бу ерда оилага хос психологик жараёнлар оила аъзоларининг бир-бирларига 
муносабатлари, никоҳдаги ўзаро мослик масалалари, оилавий можароларнинг психологик 
омиллари, оилада бола тарбиясининг ижтимоий-психологик методлари ўрганилади.
 Ижтимоий тасаввурлар ижтимоий психологиянинг ўрганиш объэктидир.
Ижтимоий тасаввурлар шахслараро муносабатлар тизимида шаклланиб, улар шахс 
хулқ-атворини турли ижтимоий вазиятларни бошқариб турувчи муҳим психологик 
механизмдир. Улар индивидуал ва ижтимоий онг ўртасидаги ўзига хос психологик кўприк 
бўлиб, бизнинг кундалик ҳаёт тарзимиз, объэктив борлиқни тушуниш ва англашнинг муҳим 
воситасидир.
Ҳар бир шахсдаги ижтимоий тасаввурларни бир неча категорияларга бўлиш 
мумкин: 
турли ижтимоий гуруҳлар ҳақидаги тасаввурлар,
дин ва бошқа конфессиялар ҳақидаги тасаввурлар;
фан ва илмий тушунча ҳақидаги тасаввурлар;
шахсни бевосита ўраб турган ижтимоий муҳит - оила, оилавий роллар, хулқ-атвор 
нормалари, этика ҳақидаги тасаввурлар;
маданият ва маданий қадриятлар;
ниҳоят, шахснинг ўз "Мени" ҳақидаги образлар тизими.
Ижтимоий психолог қандай илмий тадқиқот олиб бормасин, у албатта ижтимоий 
тасаввурларнинг бирор соҳасига мурожаат қилади.
Ижтимоий тасаввурларни ўрганиш ва тарихига мурожаат қилиб, шуни таъкидлаш 
мумкинки, бу консепсия Франсия психологик мактабига тааллуқлидир. Унинг асосчиси 
Эмил Дюркгейм бўлиб, у ўзининг социологик қарашлари тизимида ижтимоий 
тасаввурларни"ижтимоий факт"эки образлар тарзида талкин этган. Унинг кейинги 
издошлари бўлган Франзуз олимлари С. Московиси, Д. Жадели, Кодол, Арбик, В. Дуаз, М-
Ж. Шомбар де Лов ва бошқа тасаввурларнинг ижтимоий табиати, уларнинг ҳаётдаги ўрни, 
аҳамияти, тузилиши ва ўзгариши масаласида қатор илмий тадқиқот ишларни амалга ошириб, 
ижтимоий тасаввурлар ҳақида ўзига хос назариялар яратдилар. Уларнинг асосий тадқиқот 
усулларига анкета, контент-анализ, суҳбат методлари кириб, шу оддий методлар ёрдамида 
франсузларнинг шахс ҳақидаги, фрейдизм ҳақидаги, дин ҳақидаги тасаввурларидан тортиб, 
катта - ижтимоий гуруҳлар аёллар, эркаклар ва болалар ҳақидаги тасаввурларини тадқиқ 
қиладилар. Охирги йилларда когнитивизм юналиши доирасида ушбу консепсиянинг 
ҳаётийлиги исботланмоқда ва бутун дунё психологлари бу назарияни тан олмоқдалар.

---

Ажратилган вазифалардан энг муҳими шуки, ҳозирги даврда ижтимоий психология 
ўзи билан бевосита алоқадор бўлган бошқа психология тармоқлари билан ҳамкорликда 
кескин ўзгаришлар даврида ҳар бир инсон онгида нима содир бўлади, у бу ўзгаришларни 
қандай идрок қилмоқда, унинг ҳаётий мавқеини қандай қилиб мақсадга мувофиқ тарзда 
фаоллаштириш мумкин, деган саволларга илмий асосланган жавоб топиб беришдир.
1.5-схема.