Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

PROYEKTIV 
METOD
Aniq tizim oki 
ko’rinishga ega 
bo’lmagan noaniq 
narsalar tavsiya 
etiladi. Sharxlash 
so’raladi
.
Tugatilmagan 
hikoyalar
Rorshax-siyoh 
dog’lari.
Rozensveyg-
rasmli assosatsiya
Hissiy dunyosi, 
dunyoqarashi, 
qiziqishlari 
baholanadi
Aniq ko’rinishga 
ega bo’lmagan 
buyumlar
хислатларни амалиётчи психолог ёки ижтимоий ходимнинг фаол аралашуви орқали ҳосил 
қилишга қаратилгандир.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Проектив 
усулларга 
машҳур 
"Роршахнинг 
сиёҳ 
доғлари" 
тестини 
киритиш 
мумкин (1921 й). Бу доғлар 
икки томонлама симметрик 
шаклда берилган 10 
хил 
доғлардан 
иборат бўлиб, ҳар 
бир доғ ҳар хил 
бўёқли 
фонда 
кўрсатилади. 
Текширилувчидан 
ҳар бир "дог"нинг
нимани 
эслатаётганлигини 
айтиш 
сўралади. 
Унинг 
оғзидан 
чиққан 
сўзлар, 
ассоцияларга 
қараб 
(уларни контент-анализ 
қилиб), шахс хусусиятлари ҳақида хулоса қилинади.
Яна бир проектив усул - бу С. Розенсвейгнинг расмли ассоцисиялар усулидир. Бунда 
ҳаётга тез-тез учраб турадиган зиддиятли вазиятларни акс эттирган расмлар текширилувчига 
тавсия қилинади. Бу расмларда бир томонда турган персонажлар нималарнидир гапираётган 
ҳолда гавдалантирилади, унга қарши томондаги шахс эса ҳали жавоб қайтариб улгурмаган, 
текширувчи текширилувчидан тез, қисқа муддат ичида бўш катакларда берилиши мумкин 
бўлган жавобни ёзишни сўрайди. Берилган жавобларга қараб шахснинг юналиши, унинг 
зиддиятларга муносабати, агрессия-жаҳолат ҳиссининг хусусиятлари, бу ҳиснинг кимларга 
қаратилганлиги ва шунга ўхшаш муҳим фактлар тўпланади.
"Тугатилмаган ҳикоялар" ҳам гуруҳдаги ва якка шахсларнинг қарашлари, улардаги 
психологик йўналишларни ўрганишда анча қўл келадиган усулдир. Уларда шахснинг ўзига, 
атрофдагиларга, жамоага муносабатлари аниқланади. "Менинг ҳаётий интилишларим...", 
"Менинг кайфиятимнинг бузилишига сабаб, одатда...." ва шунга ўхшаш ибораларнинг 
давоми езилиб, тугатилиши таклиф этилади.