O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

XI-XII asrlarda 
iqto mulkctiilikning asosiy shakllaridan biriga aylanadi. 
Bu davrga kelib ruhoniylarga bo‘lgan e’tibor kuchayishi, ularning siyo- 
siy ta’siri ortib borishi bilan 
vaqf yerlari 
ham ancha ko'paydi. Garchi 
bu davrda 
barzikorlar 
ilk o'rta asrlardagi kadivarlarga nisbatan ozod 
hisoblansalar-da, ammo ularning zimmasiga turli soliq va majburiyatlar 
yuklangan. Sug'orish tarmoql ari, to'g'onlar, yo‘l va qal’alar qurish va ularni 
ta’m irlashda ularning ishtiroki shart edi.
Shaharfar. savdo.
XI - XII asrlarda, 
ayniqsa, shaharlar kengayadi, 
aholisining soni ko'payib, gavjumlashadi. Samarqand, Buxoro, Termiz, 
0 ‘zgan, Toshkent kabi shaharlar ichki va tashqi savdo uchun xilma-xil 
chaqa-tangalar vositasi bilan olib boriladigan bozortijoratining markaziga 
aylanadi. Shaharlar markazida shohona saroylar, masjidlar, madrasa, 
minora va hammomlar, shahar ichi va atrofida savdo va hunarmand- 
chilik mahal lalari, karvonsaroylar va bozorlar barpo etiiadi. Shaharlarda, 
ayniqsa, kulolchilik, shishasozlik, miskarlik va chilangarlik rivoj topadi.
XI - XII 
asrlarning sirli koshinkor va qabartma naqshli sopol idish va 
tovoqlari, rangdor shisha buyumlari, naqshinkor mis idishlari o'zining 
xilma-xilligi va nafisligi bilan ajralib turadi. Hunarmandchilik taraqqiy 
etishi h a m d a ichki va tashqi savdoning kengayishi bilan bozor tijoratida 
pulga talab oshadi. Natijada qoraxoniylar va ularning viloyat hokimlari 
tomonidan kumush va misdan ko'plab chaqa va tangalar zarb qilinadi. 
B olasog‘u n , Taroz, 0 ‘zgan Toshkent, Samarqand, Buxoro 
va boshqa 
shaharlarda pul so'qiladigán zarbxonalar bo'lgan.
Qoraxitovlar huiumi.
Mamlakatni viloyatlarga bo‘lib boshqarish va 
iqto tartibotïning keng joriy etilishi ayrim viloyatlarning siyosiy nufuzini 
oshirib, ularning mustaqillikKa intilishinikuchaytiradi. Uqibatda siyosiy 
jihatdan tobora zaiflashib borayotgan Qoraxoniylar davlati o'zining av- 
valgi mavqeyini yo'qotib, saljuqiylar tazyiqiga uchraydi va qaram bo'lib 
qoladi.