O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Amir Abdulahad 
Peterburgga, imperator huzuriga katta 
sovg'a-salom bilan har yili qatnardi. Shunirgdek, u 
Qrim 
va 
Kavkaz-
ga borganida qimmatbaho sovg'alarni va saroylarni xarid qilardi. Bu 
odat ulkan sarf-xarajatlarni talab qilardi va ushbu xarajatlar oddiy aholi 
yelkasiga og ir yuk bo lib tushardi.
Buxoro amirligida asosiy soliqlami aholining 90 foizga yaqininitash- 
kil etuvchi dehqonlarto'lardi. Bu soliqlami to‘lash uchun ular savdogar- 
lar, sudxo'rlar va yirik zamlndorlarga tegishli yerlarida arzimagan haq 
evaziga mehnat qilishga majbur edilar. Natijada og'ir jabr-zulm bilan 
murosa qilolmagan xalq oshkora noroziliklarga jazm qilardi. Garchi 
bu norozilik chiqishlarining aksariyati stixiyali, uyushmagan bo'isa-da, 
ular amirlikning eski boshqaruv uslubi o‘z ahamiyatini yo'qotib borayot- 
ganligini ko'rsatardi. Qolaversa, dehqonlarning aksariyati soliqlaming 
ko‘pligidan kasodga uchrab, qishloqlardan shaharlarga kelib, yollanib 
ishlashga majbur bo'lganlar.
AmirMuzaffar 
hukmronligidavrida nohaqlik haddan tashqari oshib 
ketdi. Bu davrda soliqqa tortishning natura shakli (mahsulot ko'rinishi- 
da) 
o 'r r
Iga naqd pul ko‘rinishidagi yig'imlar asosiy o'rinni egallagandi.

---

297
Amirlikda azaldan 
xiroj 
va 
zakot 
asosiy soliqlar bolsa-da, yerdan 
olinadigan xiroj solig‘i miqdori ayrim viloyatlarda hosiining 
40 - 50
foizrga 
yetardi. Bu miqdor amirlikning yillik daromadlarining 
yarmidan
ko'pini tashkii etardi. Bundan tashqari, xiroj bilan bir qatorda