Tijorat banklari faoliyati tahlili indd

1.2. Tijorat banklari faoliyati tahlili fanining maqsad va 
vazifalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday faoliyat yurituv-
chi korxona faoliyati tahlilidan asosiy maqsad faoliyat sa-
maradorligini oshirishdan iborat.
Bank faoliyatini tahlil qilishning bosh maqsadi ham bank 
faoliyati samaradorligini oshirishga erishishdan iborat.
Bank faoliyati natijasida olinadigan sof foyda miqdori-
ning oshishini ta’minlash omonatchilar va kreditorlarning 
ishonchini qozonish va bank aksionerlariga to‘lanadigan 
dividendlar miqdorini oshirib borish demakdir. Shuning 
u chun ham bank faoliyati doimiy va uzluksiz ravishda tah-
lil qilib borilishi lozim.
Bosh maqsadga erishish uchun bank faoliyatining bar-
cha jihatlari uzluksiz ravishda tahlil etilishi, uning natija-
lari to‘g‘ri va aniq talqin qilingan holda Bank Boshqaruvi-
ga xulosa chiqarish va qaror qabul qilish uchun muntazam 
ravishda taqdim etib borilmog‘i lozim. Bank strategiyasini 
belgilash, Bank Boshqaruvi, Kuzatuv kengashi va Aksioner-
larning umumiy yig‘ilishi qarorlari ham bank faoliyati tahli-
liga asoslanadi va ushbu qabul qilingan qarorlar samarador-
ligini belgilab beradi.
Bank faoliyati tahlilining bosh maqsadiga erishish uchun 
quyidagilarga e’tibor qaratiladi:
Birinchidan,
bank kreditorlari va omonatchilarining 
manfaatlarini himoyalash. Ma’lumki, Banklar faoliyati ning 
o‘ziga xos xususiyatlaridan biri bo‘lib, ular faoliyatini yu-
ritish uchun zarur bo‘lgan mablag‘lar asosiy qismining qa-
riyb 70–85 foizini bank kreditorlari va omonatchilarining 
mablag‘lari tashkil etishi hisoblanadi. Shunday ekan, kre-
ditorlar va omonatchilar manfaatlari bank manfaatlari bilan 
uyg‘unlashgan tarzda faoliyat yuritishi lozim. Omonatchilar 
o‘zlarining bankka ishonib topshirgan mablag‘larini va ular 

---

10
uchun to‘lanishi lozim bo‘lgan foiz shaklidagi daromadla-
rini o‘z vaqtida va to‘liq qaytarib olishlari, kreditorlar ham 
bankdagi mablag‘laridan qonun doirasida foydalanish imko-
niyatlariga ega bo‘lmog‘i zarur. Bunga erishish uchun esa, 
bank faoliyati kreditorlar va omonatchilar manfaatlari nuq-
tayi nazaridan uzluksiz ravishda tahlil etilib borili shi lozim. 
Bunda doimiy ravishda kreditorlar va omonat chilarning ta-
lablarini o‘z vaqtida va to‘la-to‘kis bajarish u chun yetar-
li miqdorda mablag‘lar bo‘lishi talab etiladi. Buning uchun 
bankning to‘lov qobiliyati uning omonatchilari va kreditor-
lari talablarini qondirish maqsadida doimiy ravishda tahlil 
qilinishi talab etiladi.