Машғулот тури: маъруза Мавзу: Биосфера Мавзу режаси

 энергияси 
 
 
Вулқон 
мувозанати 
Атмосфера – сув
Фотосинтез 
Маржон 
рифлари 
Ўсимликлар
ва ҳайвон-
ларнинг 
нафас 
 олиши 
Тупроқдан 
ажралиб 
чиқиши 
ГУМУС 
Оқсил 
Органик 
қолдиқларнинг 
чириши 
Минераллашиш 
Эриш 
Оҳактош 

---

243 
Кислороднинг айланиши
бирмунча мураккаб бўлиб, унинг био-
сферадаги айланиш жадаллиги 2000 йилни ташкил этади, яъни шу вақт 
ичида атмосферадаги кислород тирик моддалар орқали ўтади. Ерда 
кислороднинг асосий манбаи – 
яшил ўсимликлар
ҳисобланади. Яшил 
ўсимликлар ҳар йили қуруқликда 53
.
10
9
т, океанларда 414
.
10
9
т кисло-
род ишлаб чиқаради.
Кислороднинг асосий истеъмолчиси – ҳайвонлар, тупроқ организм-
лари ва ўсимликлар бўлиб, ундан
 нафас олиш
жараёнида фойдаланади. 
Кислород жуда кўп кимёвий бирикмалар таркибида мавжуд бўлганли-
ги учун унинг биосферадаги айланиш жараёни жуда ўзига хос, мурак-
каб тарзда кечади (6.15-расм).
Фотосинтез жараёнида чиқариладиган жами кислороднинг 23 фои-
зи саноат ва маиший соҳалар эҳтиёжига сарфланиши ҳисоблаб чиқил-
ган. Яқин келажакда бу жараён янада кучайиши башорат қилинмоқда, 
шу сабабли яшил ўсимликларни кўпайтириш ва фотосинтезни кучай-
тириш каби чораларни кўриш талаб этилади. 
 
Ультрабинафша нурланиш 
Озон қатлами 
Нафас олиш
Оксидланиш 
Одам
фаолияти 
Тупроқ 
организмлари 
Қайтарилиш 
6.15-расм.